O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

1. O 'quv m aqsadlariga asoslanganlik.
S a m ara li b a h o la s h n in g
asosiy tam oyili o ‘quv m a q sa d larig a a s o sla n g a n lik hisoblanadi. B a ­
h o la s h n in g sifati o ‘quv m aq sa d larig a t o 'g 'rid a n to'g'ri bog'liqdir. 
O 'q u v m a q s a d la ri b a h o la sh m a z m u n in i aniq lab beradi. O 'q u v
m a q s a d l a r in i n g q o'y ilish darajasiga qarab, b a h o la s h n in g shakli 
va usullari ta n l a n a d i . S h u n in g d e k , o 'quv m a q sa d larig a erishish 
u c h u n b a ja rilg a n faoliyat natijasi, b ah o lash m e z o n la r in i a n iq la sh - 
da m u h i m a h a m iy a tg a ega.
2. Haqiqiylik.
O 'q u v m a q s a d id a ko 'zda tutilgan natija n ig in a
b a h o la sh g a q a ra tilg a n to p sh iriq yoki test haqiqiy h iso bla na di. U 
b a h o la n is h i lo z im b o 'lg an b ilim va k o 'n i k m a l a r sohasidagi nati- 
ja la rg a q a ra tilg a n bo'lish i lozim.
3. H aqqoniylik (obyektivlilik).
B ir-b irida n m ustaqil ta 'lim b e - 
ru v c h ila r bir xil t a 'l i m oluvchilarga berilgan bir xil to p sh iriq va 
testlar b o 'y ic h a bir xil b a h o b ergan h o ld ag in a m a z k u r to p sh iriq va 
test haqiqiy h iso b la n a d i. Bu h a q q o n iy lik h a r xil vaqtlarda b e ril­
gan b a h o la r u c h u n taalluqlidir.
4. Ishonchlilik.
N atijalarn i b a h o la sh m o b a y n id a h a r xil usul- 
la rd a n fo ydalanish m u m k i n . L e k in bu u sulla rni tan la sh g a
q o 'y ila d ig a n asosiy s h a rt ish o n c h lilik h iso b la n a di. Uslub ishonchli 
b o'lish i u c h u n b a h o la s h asosli va a n iq m a 'lu m o tla rg a aso sla n g a n
bo'lishi zarur. B u n d a to p sh iriq yoki te s tn in g o 'rg a n is h m a q s a d -
larini n a z o ra t qilishga y o 'n a ltirilg a n lig in i q a n c h a lik ishonchli 
ekanligi n a z a r d a tu tiladi.
5. Qulaylik.
B ah olash tizim i o 'quv m a q s a d la r id a n kelib c h iq - 
qan holda o 'q uv va ishlab ch iq a rish s ta n d a rtla rig a m os b o'lishi, 
m u ra k k a b b o 'lm a slig i, nazorat o 'tk a z u v c h i va ta 'l i m oluvchi 
u c h u n qulay bo'lishi lozim. B a h o la sh n i o 'tk a z is h d a im k o n q a d a r
k o m p y u te r la rd a n keng foydalanish m aq sad g a m uvofiq bo'ladi.
285

---

S o ‘nggi paytl arda Re s pu b l ik a mi z t a ’lim muas sa sal ari da q u ­
yidagi ikkita baholash tizimi q o ‘llanilib k e l i n m o q d a , b a h o la s h-
ni ng besh ballik tizimi va reyting tizimi.
B a h o l a s h n i n g besh ballik t iz im id a ba ho l as hga quyidagi d i d ak ­
tik talablar q o ‘yiladi:
— Tekshirish va nazorat qilish tizimli, d oi mi y t ar zda bo'lishi 
shart. Bu talabga riova eti lmasa, o ‘q u v c hi l a rn i n g o ‘qishga n i s ­
ba ta n mu no sa ba ti y om on la s ha d i, b i l i m l a r n i n g sifatiga salbiy t a ’sir 
qiladi. T a ’lim oluvchilar darsga har k u n i t ayyorl ani b borishlari 
kerak, t a ’lim b e r u vc h in in g d o i mi y ravishda nazorat qilib turishi 
shunga m a j b u r etadi.
— Bi limlarni baholas h individual xarakterga egadir. H a r bir 
o ‘quvchi u n i n g bilimlari, k o i i i k m a va malakasi b a ho la na yot ga ni -
ni t us hu ni s hi kerak.
— Davlat t a ’lim s tandar tl ar iga asosl anganli k. Ta 'l im oluvchi- 
l ar ni ng bilimlari, m al ak a va k o i i i k m a l a r i davlat o ‘quv da stur la - 
r i n i n g bajarilishi nuqtayi n a z ar i d a n t ekshiriladi va bah ola na di.