Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

8.3 Qabların material və konstruksiyalarına verilən 
təlabatlar
Qəza qabda temperatur və təzyiqin kəskin dəyişməsi nəticəsində baş verir. 
Qabın keyfiyyətinə onun materialının fiziki – kimyəvi xassələrinin böyük təsiri 
vardır. Ona görə ki, aparat – qab ikioxlu dartınma şəraitində işləyir. Bu da olduqca 
həssaslıq yaradır və daxili çat yaranmasına səbəb olur. Mövcud qaydalara görə 
təzyiq altında işləyən qablar 1,6 MPa (16 kqq/sm
2
) təzyiq və 10 – 200
0
c 
temperatur şəraitində adı keyfiyətli poladdan hazırlana bilər. 5 MPa (50 kqq/sm
2
) 
təzyiq altında və 20 – 425
0
c temperatur həddində işləyən qablar “sakit” markalı 
poladdan hazırlana bilər. 
Daha aşağı temperaturda işləməsi nəzərdə tutulan qablar orta vəyüksək legirli 
poladdan istifadə olunmalıdır. Aşağı temperaturlu qurğular (məs. havanın 
aparılması üçün) adi legirli poladdan hazırlanır. 
Bütün metaldan və qaynaqsız quruluşlu qablar və onlara sonradan 
quraşdırılan hissələrin (detalların) yumşaq karbonlu poladdan hazırlanmasına 
icazə verilir. Lakin belə poladın nisbi uzanması >=16%, zərbə özlülüyü 50 
Hm/m
2
(5 kqq*m/m
2
) – dən az olmamalıdır. 
Qablar hazırlanan və təmirində istifadə olunan materialların keyfiyyətinə dair 
sertifikat olmalı və onların keyfiyyəti FHN – nin tələblərinə (TŞ) uyğun gəlməlidir. 
Qabların konstruksiyası etibarlı olmalı, istismarının təhlükəsizliyi təmin edilməli, 

---

baxış keçirilməsi, təmizlənməsi və təmiri nəzərdə tutulmalıdır. Qabların elektrik 
avadanlıqları və onların yerlə birləşdirilməsi elektrik qurğuları qaydalarına cavab 
verməlidir. 
Qaynaq tikişləri qovşaqlı olmalı, hazırlanması və nəzarəti asan olmalı, 
quraşdırılması və istismarı asan omalıdır. 
8.4 Nəzarət cihazları və qoruyucu vasitələr 
Qablar və aparatlar üçün buraxıla bilən təzyiq aşağıdakı formula ilə 
hesablanır.