Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

partlayış təhlükəli istehsalatlarda tətbiqi məhduddur. 
...İstilikdəyişdirici aparatlar texnoloji proseslərdə istifadə olunan avadanlıqların
30-40%-ni təşkil edir.İstilikdəyişdiricilər ayrıca sərbəst avadanlıq kimi,eləcə də 
reaksiya aparatları ilə birgə istifadə edilir.Təyinatı üzrə onları soyuducular, 
qaynadıcılar,kondensatorlar,defteqmatorlar və s. adlanır.İstilikverməsinə görə onlar 
səthi istilikdəyişdiricilərə və qarışdırıcı istilikdəyişdiricilərə ayrılır. 
...təsnifatı...şəkillər,kompensatorlar... 
Kütləvi istifadə olunduğu üçün yaxşı dərəcədə onlar normalaşdırılmışdır və 
ona görə də onlar standartlar(DÜİST və TŞ) və texniki şərtlərə görə 
seçilirlər...İstilikdəyişdiricilər(70%) 1 M Pa (10 kqq/
𝑠𝑚
2
) təzyiqdə və 200 selsidən 

---

aşağı temperaturda işləyir.(Bəzi hallarda 150 M Pa (1500 kqq/
𝑠𝑚
2
),-200-1600 
dərəcə selsi temperaturda işləyənlər də olur) 
Istilikdəyişdiricilərin seçilməsində və təhlükəsizliyində aşağıdakılar nəzərə 
alınmalıdır ;
-yüksək təzyiqli mühit(maddə) boru ilə,aşağı təzyiqli boruları ilə hərəkət 
etməlidir. Belə halda istilikdəyişdiricinin korpusu aşağı təzyiq altında olacaq ;
-çirklənmiş,özlülüyü çox olan və çirk(çöküntü) verən mühitlər 
istilikdəyişdiricinin rahat təmizlənən hissəsinə yönəldilməlidir. 
-mühitlərin hərəkətləri mümkün qədər əks hərəkətli olmalıdırlar(onda 
mühitlərin hərəkəti təbii sirkulyasiyası istiqamətinə düşür) 
-soyuducu su(sərbəst tökülmə halında) aşağıdan verilməlidir ki,aparatın bütün 
en kəsiyi su ilə dolu olsun. 
İstilikdəyişdiricilərin (borugövdəlilərin-80%-i bu tiplidir) təhlükəsiz 
istismarının əsas şərtlərindən biri istilik gərginliyinin 
kompensasiyasıdır...(kompensatorlar haqqında)......Çoxsaylı quruducular növünü 
iki qrupa bölmək olar: fasiləli və fasiləsiz. Dövri prinsiplə işləyən quruducu 
aparatlar kameraya bənzəyir,quruducu material kameraya yüklənir və oradan 
ventilyasiya vasitəsilə qızdırılmış hava üfürülür. Material tros və ya 
platforma,yaxud əllə yüklənir.Xidmət personalı açıq havada qalır,tozla kontaktda 
olur.Belə quruducular kiçiktonnajlı məhsulun qurudulmasında istifadə 
olunur.Burda toksiki və təhlükəli maddələrin qurudulmasına icazə verilmir. 
Fasiləsiz quruducular müxtəlif konstruksiyalara malikdir.Lentli,barabanlı, 
qaynar laylı,dırmıqlı quruducular vardır. 
Quruducu aparatların təhlükəsiz olması üçün onlar kip olmalı (ətrafa zərərli 
maddələrin düşməməsi üçün),üstü bağlı və yerlərdə ventilyasiya sistemi ilə təchiz 
edilməlidir.Zərərli maddələrin,qazların ayrılmaması üçün vakuumdan istifadə 
olunur.Vakuum quruducular toz və zərərli buxarları tutmağa,məhsulun 

---

parçalanmasının qarşısını almağa,qurutma temperaturunu aşağı salmağa imkan 
verir.Partlayış təhlükəli maddələrlə işləyərkən qurutma inert qazlarla aparılır və 
qaz bağlı sistemdə sirkulyasiya edilir.Bunlar da təhlükəsizliyin təminində olduqca 
vacibdir... 
Mühafizə qurğularına eləcə də əylənclər aiddir.Bu məqsədlə müxtəlif əylənc 
vasitələrindən istifadə olunur-elektrodinamik əylənc elektrik mühərriki ilə həyata 
keçirilir və s.