Amir Temur davri davlatchiligi

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 4 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
 Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
 

 
 
Academic Research, Uzbekistan 670  www.ares.uz 
Yassaviyning (1166-1167 yilda vafot etgan) avliyolik martabasidan ma’naviy, ruhiy 
oziq, kuch olib kelganligidadir.
Shuni aytish lozimki, ba’zi olimlar haqli ravishda, Buyuk Temur saltanati – 
imperiyasining boshqarish qonunqoidalari Naqshbandiy tariqati g‘oyalari bilan 
asoslangan, deb hisoblaydilar. Temur tuzuklarining vujudga kelishi, kuchli 
mafkuraviy nazariya hamda boy amaliy tajribalar mahsuli sifatida maydonga 
kelganligi ko‘rsatib o‘tiladi. «Ana shu tarzda Naqshbandiya tariqati g‘oyalari Amir 
Temur davrida Movarounnahrda va saltanatning boshqa hududlarida kuchli ijtimoiy 
mafkuraga aylandi», – deb yozadi faylasuf N.G‘oyibov. 
 
 
NATIJALAR 
Amir Temur o‘zi yashab turgan jamiyatni eng etuk ijtimoiy tizimga aylantirish, 
farovon hayot qurish maqsadidagina kurashib qolmay, balki bu g‘oyalarning butun 
dunyoda tantana qilishiga ham ishongan edi. Faqat shu maqsaddagina u harbiylik 
libosini kiygan edi. U ana shunday maqsadlarda jahongirlik qilgan har bir davlat 
boshlig‘i, asosan, to‘rt narsani xotirasida saqlash kerakligini uqtiradi:
 
birinchidan, 
qaysi mamlakatni zabt etmoqchi bo‘lsa, to‘g‘ri tadbir va kengash bilan ish tutish; 
ikkinchidan, xatoga yo‘l qo‘ymaslik uchun har bir ishni ko‘p o‘ylab, sergaklik va 
ehtiyotkorlik bilan qilish; uchinchidan, o‘z atrofida aslzoda er yigitlarni (amirlarni) 
to‘plash va birlashtirish; to‘rtinchisi
, 
bugungi kunning ishini ertaga qoldirmaslik. 
Amir Temur dasturi va siyosiy-huquqiy qarashlarida mukammal jamiyatni 
orzu qilishdan ko‘ra, ko‘proq uni amalga oshirish hamda uning mas’uliyatini o‘z 
zimmasiga olish yaqqol sezilib turadi. Shuning uchun ham Amir Temurning davlat 
arbobi, sarkarda va mutaffakir sifatidagi o‘ziga xos tomoni shundaki, u o‘zi 
hukmronlik qilgan saltanat (imperiya) timsolida mukammal jamiyatni qurdi va uni 
har tomonlama mustahkamlashga harakat qildi. Amir Temur siyosiy ta’limotining 
muhim jihati jamiyatni boshqarishda qonunning ustuvorligi, qonunchilik masalasidir. 
Temur saltanatini boshqarishning asosiy sharti, qonunning hamma a’mollardan 
ustunligini tan olish va uning asosiy qoidalarini yaratishdan iborat bo‘ldi. Temurning 
qonun ustuvorligi tamoyili zaruriy shart ekanligi haqidagi xulosasida, qonunning 
ustuvorligi juda teran qo‘yilgan: bu g‘oya Sohibqironning ongida Imom Ismoil 
Buxoriy, Imom Abu Iso at-Termiziy, Forobiy, Taftazoniylarning huquqiy 
ta’limotlarini, Burhonidin Marg‘inoniyning «Hidoya»sini, uning «Muxtasar» ini 
maktab va madrasada o‘rganib, olimlar bilan bo‘lgan uchrashuvlarida eshitish 

---