R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil

 
2.1-rasm. Iqtisodiy ko‘rsatkichlarning tasniflash belgilari
17
 
 
 
2.2. Iqtisodiy ko‘rsatkichlarning mazmuni bo‘yicha tasniflanishi 
Xo‘jalik faoliyatida sodir bo‘layotgan iqtisodiy jarayonlar va ularning 
natijalarini miqdor va sifat jihatdan o‘rganishda, ularni ifodalovchi ko‘rsatkichlarni 
mazmuni bo‘yicha tasniflash muhim ahamiyat kasb etadi. Xo‘jalik yurituvchi 
subyektlar moliya-xo‘jalik faoliyatida sodir bo‘layotgan iqtisodiy jarayonlarni 
ifodalovchi ko‘rsatkichlarni mazmuni bo‘yicha ikki guruhga bo‘lib o‘rganiladi 
(2.2-rasm): 
17
Pardaev M.Q. Iqtisodiy tahlil nazariyasi. “Zarafshon”, 2001. – 56 b. 
Iqtisodiy ko‘rsatkichlarning tasniflash belgilari 
Mazmuni bo‘yicha 
Foydalanish doirasi bo‘yicha 
Ifodalanish shakli bo‘yicha 
Korxona xo‘jalik faoliyati bo‘g‘inlari bo‘yicha 
Umumlashtirish darajasi bo‘yicha 
Shakllanish usuli bo‘yicha 

---

48 
2.2-rasm. Ko‘rsatkichlarning mazmuni bo‘yicha tasniflanishi 
Miqdor ko‘rsatkichlarga bevosita ko‘rsatkichlar tizimida hajmni ifodalovchi 
umumiy ko‘rsatkichlar kiradi. Xususan, mahsulot ishlab chiqarish (ish, xizmat) 
hajmi, yer maydoni, xodimlar soni, aholi soni kabi umumiy hajmni ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar kiradi. 
Sifat ko‘rsatkichlariga esa moliya-xo‘jalik faoliyatining samaradorligini 
ifodalovchi ko‘rsatkichlar kiradi. Bular jumlasiga mehnat unumdorligi, rentabellik, 
daromadlilik, hosildorlik, samaradorlik kabi sifat ko‘rsatkichlari kiradi. 
2.3. Ko‘rsatkichlarni foydalanish doirasi bo‘yicha tasniflash 
Iqtisodiy jarayonlarni ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi foydalanish doirasi 
bo‘yicha ham tasniflanadi. Chunki, shunday ko‘rsatkichlar borki, ular faoliyat 
turidan qat’iy nazar barcha xo‘jalik yurituvchi subyektlarda bitta iqtisodiy 
ko‘rsatkichni ifoda etadi. Shuningdek, ayrim ko‘rsatkichlar ham borki, ular faqat 
ma’lum bir sohada qo‘llaniladi. Shu bois, ko‘rsatkichlarni foydalanish doirasi 
bo‘yicha quyidagicha tasniflash mumkin (2.3-rasm):