2022 yoshlarning o’smirlik davrida kechadigan jarayonlari va uning psixik rivojlanish xususiyatlari turayev Adhamjon Abdulfayiz oʻgʻli, Nurbek Abdullajonov Baxtiyor oʻgʻli, Eshboʻriyev Javohir Bobomurot oʻgʻli

MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Oʻsmirlik davri--
Insonni bolalikdan yoshlikka oʻtuvchi, oʻz navbatida boshqa 
davrlardan oʻzining nisbatan keskinroq, murakkabroq kechishi bilan farqlanib 
turuvchi omildir. Shu bilan birgalikda oʻsmirlik faoliyati natijasi natijasi haqida bir 
necha olimlar fikr bildirishgan, xususan: 
Biogenetik yoʻnalish vakillari S. Call va Z. Freyd bu inqiroz biologik 
shartlanganligi tufayli muqarrardir deb hisoblaydi. Amerikalik antropologlar M.Mid 
va R. Benedikt oʻsmirlik inqiroziy ijtimoiy munosabatlarning natijasi deb qarashadi. 
Xarakter asentuatsiyasi- 
K. Leonhard tomonidan kiritilgan tushuncha boʻlib, 
xarakter baʼzi sifatlarning yorqin ifodalanganligining namunasidir. Xarakter 
aksentuatsiyasini bilish oʻsmirlarga individual yondashish, kasbga yoʻnaltirish 
kabilarda zarurdir. Oʻz-oʻzini baholash- shaxsning boshqalar bilan taqqoslash va 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 4/2 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor
 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
750 
w
www.oriens.uz
April
2022
 
refleksiya natijasida oʻz-oʻzini baholash murakkab va oʻzgaruvchan boʻlib, shaxs 
strukturasida katta oʻrin tutadi. 
Venalik psixolog Z. Freyd va uning shogirdlari oʻsmirlik davrini baholashda 
insonga azaldan berigan qandaydir ilk mayl nishonasi sifatida vujudga keladigan oʻz 
mavqeyini belgilashga ongsiz intilishni eng muhim asos deb hisoblaydilar. Bu intilish 
goʻyoki hudbinlik, boshqa kishilarni mensimaslik, paydo boʻlishga, atrof muhit bilan 
kelisha olmaslikka, hatto nizolarga olib kelar, ongsizlik ehtiyojlari mayllari shaxsning 
faolligini belgilar emish. Rus psixologlari Z. Freyd nazariyasini mutlaqo asossiz 
hisoblab, oʻsmirda imkoniyat bilan talabchanlik oʻrtasidagi kelishmovchilik, oʻzini 
koʻrsatishga moyillik va oʻz ichki dunyosiga qiziqishning namoyon boʻlishi bilan 
xarakterlanishini asoslab berdilar. Amerikalik K. Kulon oʻsmirlik davri haqidagi 
biogenetik nazariyani qattiq tanqid qilib, oʻsmirlik davri ijtimoiy-axloqiy 
kategoriyadir, degsnilgari suradi. Uning fikricha oʻsmirlik davrida uchta asosiy 
ijtimoiy-axloqiy kategoriya mavjud boʻlib, ular: 
1.
Emansipatsiya ( kattalar ta’siridan qutilish); 
2.
Mustaqillikka erishish; 
3.
Hayotiy yoʻli va kasb- hunar tanlashda jiddiy munosabatda boʻlish zarur 
ijtimoiy-axloqiy normalarni oʻzlashtirshdan iboratdir. 
Bola yuqoridagi muammolarga eʼtibor bermas ekan, oʻsmirlik davri qancha 
boʻlishidan qatʼiy nazar, u bolaligicha qolaveradi. Oʻsmir oʻzini nazorat qilmas ekan 
bu borada trio yoʻldan adashishi muqarrar boʻlib qoladi. 
XULOSA 
Oʻsmir yoshi dunyo qarash , eʼtiqod, prinsip, oʻzlikni anglash,baholash kabi 
shaxs xususiyatlari shakillanadigan davr hisoblanadi.Oʻsmir ilayotgan sari 
unda ,,Ideal Menʼʼ, ,,Axloqiy Menʼʼ, va ,,Haqiqiy Menʼʼ singari shaxsga oid tizim, 
dunyoqarash, eʼtiqod va boshqalar shakillana boradi, undagi oʻzi toʻgʻrisidagi 
tasavvurlar ancha aniq va barqaror boʻlib qoladi. Oʻsmir oʻz faoliyatini muayyan 
prinsip va shaxsiy nuqtai- nazari asosida tashkil qila boshlaydi. Oʻsmir shaxsini 
tarkib toptirishda uning atrof-muhitga, ijtimoiy hodisalarga, kishilarga munosabatini 
hisobga olish lozim. Oʻsmirlarning koʻpchiligi qatʼiyatlilik, kamtarlik, magʻrurlik, 
samimiylik, dilkashlik kabi maʼnaviy, axloqiy tushunchalarni toʻgʻri anglaydilar. 
Ularning turmush tajribasida fan asoslarini egallash natijasida barqaror ilmiy qarash 
tarkib topadi, shular zaminida axloqiy ideallar yuzaga kela boshlaydi. Yuqoridagi 
fikrlarni umumlashtirgan holda bir soʻz bilan aytganda oʻsmirlik katta hayotga 
qoʻyilgan birinchi qadam hisoblanadi. 

---