Yorqinoy mirzayeva tut ipak qurti

Pilla o‘rash davri boshlanishdan to kapalakka aylanguncha ipak qurti vaznining 
o‘zgarishi (erkak va urg‘ochi qurtlar bo‘yicha o‘rta hisobda)
17-jadval 
Rivojlanish 
bosqichi 
Dastaga 
kirishi 
Pilla 
o‘ray 
boshlash 
Pilla o‘rab 
bo‘lish 
Po‘st 
tashlashdan 
oldingi 
pauza 
Po‘st 
tashlash 
2 kunlik
g‘umbak 
4 kunlik 
g‘umbak 
Bitta indi- 
vidning vazni 
(g hisobida) 
 
4,5 
 
3,6 
 
3,3 
 
2,7 
 
2,6 2,5 
 
2,2 
 
2,1 
G‘umbakning vazni quruq pilla vaznining, taxminan, yarmiga to‘g‘ri keladi. G‘umbak tarki-bidagi 
yog‘ (g‘umbak vaznining 25 % iga yaqini) sovun tayyorlash uchun, kunjarasi (g‘umbak eti) esa o‘g‘it 
sifatida foydalanilishi mumkin, chunki uning tarkibida 11 % azot va eng ko‘p miqdor fosfat kislota, 
kaliy hamda ohak bo‘ladi
. 
1
2
3
4 
86.rasm.[18] 1-2-3-4, Pilla o‘rab bo‘lgan qurtni g‘umbakka aylanish jarayoni 
Qimmatbaho mo‘yna beradigan hayvonlar - tulkilar, savsarlar, sobollarni 
quritilgan g‘umbaklar bilan boqish ularning go‘sht o‘rnini bosa oladigan qimmatli oziq 
ekanligini ko‘rsatdi; 
bir kg g‘umbakning oziqaviy qiymati 2,5 kg go‘sht
ning o‘rnini 
bosadi. 
G‘umbaklardan hayvonotchilik fermalarida shundanfoydalanish butun 
mamlakatda har yili minglab tonna go‘shtni iqtisod qilish imkoniyatini beradi. 

---

O‘tilgan mavzuni mustahkamlash uchun savollar. 
1.Tut ipak qurtining pilla o‘rash biodinamikasi nimadan iborat? 
2.Pilla o‘rash jarayonini tavsiflab bering: «sakkizlik», «sinusoidal egri chiziq», «to‘g‘ri o‘tish» va 
«egri-bugri o‘tishlar nima; «paket» nima? 
3.Pillaning har xil joyida o‘ralgan paketlar bir-biridan nimalar 
bilan farq qiladi va pilladan ipak tortishga bular qanday ta’sir ko‘rsatadi? 
4.Harorat ko‘tarilganda yoki pasayganda sakkizliklar va sinusoidal egri chiziqlarning katta-
kichikligi nima uchun o‘zgaradi? Ipak tolasining yo‘g‘on-ingichka bo‘lishiga bu qanday ta’sir 
ko‘rsatadi? 
5.Pilla o‘rash sharoiti uning shakliga qanday ta’sir etadi; nuqsonli pillalarni o‘ralishiga sabab? 
Pillalarning zot belgilari (shakli, rangi, katta-kichikligi, vazni va hokazolar) qanday? 
6.Qurt boqish sharoiti pillalarning ba’zi xossalariga qanday ta’sir etadi? 
7.Pillalarning texnologik xossalari qurt boqish va pilla o‘rash sharoitiga bogliq ekanligini aytib 
bering! Pillaning biologik roli nimalardan iborat? 
8.G‘umbak hosil bo‘lishi va g‘umbakning tashqi ko‘rinishini bayon eting. 
9.Ipak qurtining kapalakka aylanishida sodir bo‘ladigan jarayonini 
va bu jarayonida g‘umbakning roli qanday ekanligini so‘zlab bering. 
10 Metamorfoz jarayonida ipak qurtining qanday organ va to‘qimalari yemiriladi, kapalakning
hayoti uchun zarur bo‘lgan qanday yangi organlar vujudga keladi? 
11.G‘umbaklarda bo‘ladigan moddalar almashinuvi va ular tanasi kimyoviy tarkibining ipak 
qurtlarinikiga nisbatan o‘zgarishini aytib bering. 
12. G‘umbak tanasidagi yog‘ning miqdori va undan foydalanish imkonnyatlari to‘g‘risida so‘zlab
bering.