A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
Yüklə 3,77 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
partenogenez
deb ataladi. jinssiz ko‘payish ham tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, yangi organizm somatik (tana) hujayralardan, ya’ni jinssiz hujayralardan rivojlanishi bilan 6 — Biologiya, 9- sinf. 82 ORGANIZMLARNING KO‘PAYISHI VA INDIVIDUAL RIVOJLANISHI IV BO‘LIM tavsif lanadi. Biz ko‘payishning har ikki turiga quyida batafsil to‘xtalib o‘tamiz. jinssiz ko‘payish tirik tabiatda: ham o‘simliklar, ham hayvonlar orasida keng tarqalgan. Jinssiz ko‘payishda ona organizmidagi bitta yoki bir nechta somatik hujayralar guruhidan yangi organizm rivojlanadi. Ko‘pchilik bir hujayrali sodda hayvonlar (amyoba, evglena, infuzoriyalar) teng ikkiga bo‘linish yo‘li bilan ko‘payadi (39- rasm) . Bir hujayrali suv o‘tlari (xlorella, xlamidomonada), sporalilar bir nechta bo‘laklarga bo‘linish yo‘li bilan ko‘payadi, ko‘p bo‘laklarga bo‘linish shi- zo goniya deb ataladi. Bo‘linish yo‘li bilan ko‘payish mitoz uchun misoldir. Ko‘pchilik bir hujayralilar, tuban zamburug‘lar, suv o‘tlari (xlorella) spora hosil qilish xususiyatiga ega. Spora ichidagi hujayraning bo‘linishi nati- jasida ko‘p hujayralar hosil bo‘ladi. Hujayralar soni birlamchi hujayralar yadro si ning karrali bo‘linishi natijasida hosil bo‘lgan yadrolar soni bilan aniqlanadi. Bir va ko‘p hujayrali organizmlarda jinssiz ko‘payish usullaridan biri kurtaklanishdir . Misol uchun achitqi zamburug‘lari va gidralar (40- rasm). Kurtaklanib ko‘payishda, dastlab, ona organizm tarkibida yadrosi bo‘lgan bo‘rtma hosil bo‘ladi. U o‘sib ona organizm darajasida kattalashadi, so‘ngra ajralib mustaqil organizm sifatida yashaydi. Ko‘p hujayralilardan chuchuk suv gidrasida kurtak hujayralar guruhidan iborat bo‘lib, kurtaklar ona organizm tanasi hisobiga oziqlanib, tez rivojlanadi. Ularning uchida pay- paslagichlari va og‘iz teshigi paydo bo‘ladi. Yosh gidralar biroz o‘sgandan keyin ona organizmdan ajralib mustaqil yashay boshlaydi (41- rasm). Ayrim ko‘p hujayrali organizmlarda jinssiz ko‘payish tana sining ikkiga bo‘linishi Yüklə 3,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|