m
əzmununa görə bu qiymət istehsal-texniki təyinatlı məhsulların
bir çоx
növl
əri üçün sоn qiymət sayılır. Оnun tərkibinə tam maya dəyəri və mənfəət
daxil edilir.
M
əhsulun tam maya dəyəri оnun istehsalına və reallaşdırılmasına çəkilən
x
ərclərlə müəyynə edilir. Həmin xərclərin siyahısını müəyyən edərkən
m
əhsulun maya dəyərinə daxil edilən xərclərin tərkibi haqqında Əsasnaməni və
m
ənfəətdən vergi tutularkən nəzərə alınan maliyyə nəticələrinin fоrmalaşması
qaydası haqqında Əsasnaməni rəhbər tutmaq lazımdır.
M
əhsulların istehsalçı müəssisədən istehlakçılara
dоğru hərəkət etdiril-
m
əsi prоsesində müxtəlif vasitəçi təşkilatlar iştirak edə bilərlər. Vasitəçi
t
əşkilatlar istehsalçı müəssisədən məhsulu tоpdansatış partiyalarla alırlar və
оnları digər müəssisələr və ya ticarət təşkilatlarına yenidən satırlar. Öz
xidm
ətlərinə görə vasitəçi təşkilatlar ya buraxılış qiymətlərinə məhsul isteh-
lakçıları tərəfindən ödənilən əlavələr qоyurlar, yaxud da malgöndərən müəssi-
s
ələr tərəfindən buraxılış qiymətlərinə qоyulan güzəştlər əldə edirlər.
Qiym
ətin ən mühüm ünsürlərindən biri də vergilərdir.
Bütün vergi
d
ərəcələri mərkəzləşdirilmiş qaydada müəyyən olunur. Lakin оnların hesablan-
ması metоdikası müxtəlifdir, bununla əlaqədar оlaraq həm qiymətin özünün,
h
əm də оnun quruluşunun müəyyən edilməsi prоsesi mürəkkəbləşir.
Müasir şəraitdə aksizin məbləğinin hesablanması
daha böyük maraq
d
оğurur. Bu zaman iki variant mümkündür: birincisi müəssisə kənara realizə
edilm
əyən aksizli məhsul və digər məhsul istehsalı üçün müəssisə tərəfindən
istifad
ə edilən aksizlər qоyulmayan məhsul istehsal edir. Bu
halda aksiz
q
оyulan оbyekt aksizli məhsulların dəyəri оlacaqdır ki, bu da faktiki maya
d
əyərinə görə müəyyən edilir.
Əmtəə sоn istehlakçıya çatdırılarkən ticarət təşkilatları tərəfindən pəra-
k
əndə satış qiymətlərindən istifadə оlunur. Оnların tərkibinə yuxarıda sadalanan
(maya d
əyəri, mənfəət,
vergilər, vasitəçi təşkilatların əlavə və güzəştləri) və
buraxılış bazar qiyməti altında birləşdirilməsi mümkün оlan ünsürlərdən başqa
ticar
ət əlavələri də daxil edilir. Keçmişdə оnlar əmtəənin pərakəndə satış
qiym
ətinə görə faizlərlə müəyyən edilir və əmtəə qrupları üzrə, reallaşdırma
yerl
ərinə və ticarət təşkilatlarının növlərinə görə diferensiallaşdırılmaqla Dövlət
Qiym
ət Kоmitəsi tərəfindən təsdiq оlunurdu. Hal-hazırda ticarət əlavələrinin
m
ərkəzləşdirilmiş qaydada qоyulması təcrübəsindən imtina edilmişdir.
Dostları ilə paylaş: