Tuzuvchilar: M. J. Rajabov

SIIAIIARMKIAR VA QISHLOQ JOYIDA
YASHOVCHILARNING HUDUD
VA MAKONIARIDAGl FARQLAR
Y u q o r i d a q a y d e t i l g a n i d a y y a s h a s h u c h u n s h a r t
b o 'lg an shaxsiy m a k o n hajm i o d a m l a r o 's g a n jo ydagi 
a h o lin in g zichligiga bog'liq. O d a m siyrak yashaydigan
qishloq joylarida o 's g a n la rg a aho llsi /.ich b o 'lg a n poytaxl 
s h a h a rla rid a tarb iy alan g anlarg a n isbatan k en gro q shaxsiy 
m a k o n lalab qilinadi. I n s o n ko'rLshish u c h u n q o 'l u / a t i -
shiga q a ra b uning yirik s h a h a r d a yoki olis qish loq jo yid a 
yashash in i bilib olish m u m k in . S h a h a rlik la rd a ularnin g 
shaxsiy h av o q o b ig 'i 46 sm d a n iborat va a y n a n ular 
q o 'lin in g panjasi b a d a n id a n s h u n c h a sa n tim e trg a c h o ‘-
31

---

11-raSM .
lk k i s h a h a r l i k b i r -b i r i b i l a n q o ' l b e r ib
k o ' r i s h i s h m o q d a
12-rasm. Uncha kalta bo'lmagan shaharlik ikki odam.
ziladi (
11-rasm
). Bu h o la td a s u h b a td o s h la r q o 'li neytral 
(bctaraO h u d u d d a uchraydi.
Q i s h l o q d a y o k i t u m a n . s h a h a r d a g i a h o l i s iy r a k
b o 'lg an i tufayli u n d a o 's g a n o d a m la rd a «havo qobig'i»
32

---

13-rasm. Aholisi kam hududdan bo'lgan ikki odamniug
salomlashuvi.
1.2 m e ir radiustia va u n d a n k o 'p r o q n i tashkil qiladi. Va 
u l a r q o 'l i n i n g p a n ja s i s o 'r a s h a y o t g a n d a a y n a n s h u
tnasofada b o ‘iadi. Q ish lo q d a y a shovchilar, o d a td a , yerda 
in a h k a m turishadi va siz bilan q o 'l berib s o 'ra s h g a n d a
oldinga egilishadi. S h a h a rd a ya sh o v ch ilar esa s o 'ra s h lsh
u c h u n bir q a d a m o ld in g a siljiydi. Olis qish lo q d a o ‘sgan 
o d a m l a r o d a td a shaxsiy h u d u d g a katta ehtiyoj sezishadi 
va bu 9 m e t r g a c h a b o r a d i 
Hu o d a m l a r q o 'l b e rib
s o ' r a s h i s h d a n k o 'r a m a s o f 'a d a n q o ' l s il k i s h n i a fz a l 
ko 'rad ilar
S otu vchilik biian s h u g 'u ll a n u v c h i s h a h a rlik vakillar 
bu x u s u s iy a tla rn i b ilish adi. V a b u n i f c r m e r la r b ilan 
aholisi siyrak joylarda sav d o o p e ra ts iy a la r in i m u v a ffa - 
qiyatli a m a lg a oshirishd a m u h ir a rol o ynaydi d e b hlsob- 
la s h a d i. B u n d a y f e r m e r 92 s m d a n 1,2 m e t r g a c h a
b o 'l g a n h a v o q o b i g i g a ega b o 'lis h i hiso b ig a, a y n iq sa , u 
b ila n q o ' l s iq is h u n i n g m a y d o n i n i b u z i s h s if a ti d a
b a h o la n i s h i va f e r m e r sa lb iy reak siya b e rib hirn o y a
h o la tin i eg a llash i m u m k i n S a v d o v a k illarining o m a d -
lilari b ir o v o z d a n b a y o n q ilis h ic h a , o ld i- s o td i m u z o -
karalari u c h u n en g q u la y s h a ro itla r kichik s h a h a r c h a d a
y a s h o v c h i o d a m b ilan a s to y d il q o 'l berib. olis qish- 
l o q d a g i f e r m e r l a r b i l a n e s a u z o q d a n q o ' l s i q i b
s a lo m la s h g a n d a p a y d o b o 'la d i.
3
-626
33

---

M A Y D O N I A R VA X U S I J S I Y M U L K
I n s o n o “zi m u n t a z a m l o y d a l a n a d i g a n m u lk i yoki 
m a y d o n i n i s h a x siy f a z o m a k o n i g a o 'x s h a b o ' z i n i n g
shaxsiy h u d u d i sifatida b a h o la b uni h im o y a qilish u c h u n
urishishga tay y or b o 'lad i. Shaxsiy uy, ofis va m as h in a
kabi n a rsa lar d c v o r p a n ja ra, d arv o z a va c s h ik la r shaklida 
a niq c h e g a r a la n g a n h a r bir m a y d o n sifatida bir ncc h a
m a y d o n l a r g a e g a b o ' l i s h i m u m k i n . M a s a l a n , u y d a
a y oln in g o ' z shaxsiy n iay d o n i o s h x o n a yoki kir yuvlsh 
xonasi kabi jo y la r m avjudki. ayol u yerda ishlayotganda 
b o s h q a l a r n i n g k i r i s h i n i t a q i q l a y d i . B i z n e s m e n n i n g
m u z o k a ra vaqtida stol a tro fld a sevimli jo y i bor, kalctcriy 
x o 'r a n d a l a r i n i n g sev im li o 'r i n l a r i b o 'l a d i , oila b o s h -
lig'ining uyda sevimli stuli b o 'lad i. B u n d a y jo y la rn in g
sohibi, o d a td a , u sh b u joylarga o'z. b u y u m la rin i q o 'y ish i 
yoki d o i m o o 's h a joyga o'tirLshini q a n d a y d ir bclgi bilan 
b ild ira d i. K a fe te riy m ijo zi h a tto k i, p i c h o q b ila n o ' z
initsiallarini1 o 'y ish g a c h a borishi m u m k in . Biz.nesmen esa 
stol a tro lid a g i o ' z m a y d o n in i u n in g 46 sm lik in tim
z o n a s i m a s o fa sin i o ' z k u ld o n i, ru c h k a s i, k itobi yoki 
sall'etkasini q o 'y ls h bilan belgilashi m u m k i n . D o k t o r
D e s m o n d M o rris k u l u b x o n a o 'q u v zalid agi o 'r i n l a r n i
kuzatib, a g a r sto ld a kitob yoki shaxsiy b u y u m qoldirilsa 
bu s iz g a o ' r t a c h a 77 d a q iq a d a v o m i d a , a g a r stulga 
kostyuni ilib q o 'y ilsa , 2 soat m o b a y n id a jo y n i b and qilib 
lurlshini aniqlagan. Oila a ’zolari uyda sevimli joylarini o ' z
shaxsiy b u yum lari: trub k a, sigarcta yoki j u m a l n i q o 'y ib
bu jo y n i egallash h u q u q larin i d a 'v o qilishlari m u m k in .
A g a r oila b o s h li g 'i s o tu v vakilini o 't ir is h g a taklil 
qilsa, u biln iasd a n u n in g kreslosiga o 't ir ib q o 'y s a , sotib 
olLshga moyil x a rid o r beixtiyor o ' z m ay d o n ig a bosiirib 
k i r i s h g a n i d a n n o r o z i l ik s e z ib , m u z o k a r a d a rozilik ka
11 n i t s i a l — ism i-shariflarining bosh harflari.
34

---

u n a m a y q o 'y lsh i m u m k in . B u n d a y salbiy o q ib a tla rd a n
q ochish u c h u n uy x o 'ja y in id a n «uning» sluli qaysiligini
so Yang.