Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

Soliq to„lovlari dinamikasi 
Ko„rsatkic
hlar
Yillar 
O„zgarishi (+;-) 
2017 y. 2016 y. 2015 y. 2014 y. 
2017 y. 
2016 y.ga 
nisbatan 
2017 y. 
2015 y.ga 
nisbatan
2017 y. 
2014 y.ga 
nisbatan
1. 
Foyda 
solig‗i 
30 730 
577 
16 304 
363 
18 845 
215 
26 043 
300 
14 426 214 11 885 362 4 687 277 
2. Foydadan 
boshqa soliq 
to‗lovlari va 
yig‗imlari 
83 965 
344 
40 
674 456 
4 443 440 
56 
999 126 
39 290 888 79 521 904 26 966 218 
Korxonada foydadan soliq va boshqa soliqlar, to‗lovlar dinamikasidan shuni 
xulosa qilish mumkinki, o‗tgan davrlar bo‗yicha to‗lovlar summasi bir muncha 
ortgan. Asosiy soliq hisoblangan to‗langan foydadan soliq summasi o‗tgan yillarga 
nisbatan 2016-yilga nisbatan 14 426 214 ming so‗mga, 2015-yilga nisbatan 
11 885 362 ming so‗mga, 2014-yilga nisbatan 4 687 277 ming so‗mga ortgan. 
 
11.14. Korxonalarda soliq yukini hisoblash yo„llari va tahlili 
Soliq yuki mamlakat soliq tizimi ko‗rsatkichlarining majmuasini ifodalaydi. 
 
Soliq yuki – soliq tushumlarining yalpi ichki mahsulot (YaIM) tarkibidagi 
ulushidir. Soliq yukini nafaqat mamlakat miqyosida, balki tarmoq, hudud yoki 
alohida olingan soliq to‗lovchilar, korxonalar uchun ham aniqlash mumkin. 

---

411 
Makroiqtisodiy darajada soliq yuki soliqlar va boshqa majburiy to‗lovlar 
summasini yalpi ichki mahsulot hajmiga nisbati orqali aniqlanadi.
Uning ko‗rinishi quyidagicha:
CYu = S + T / YaIM * 100 
Bu yerda:
SYu – soliq yuki;
S – soliqlar;
T – to‗lovlar; 
YaIM – mamlakatdagi yalpi ichki mahsulot.
 
Korxonalarda soliq yuki ular oladigan daromadlariga nisbatan aniqlanadi. 
Ya‘ni, mahsulot (ish va xizmat)larni sotish hajmidan, yoki yangidan yaratilgan 
qiymatdan kelib chiqib hisoblanadi. 
Korxonalarda soliq yukini mahsulot (ish va xizmat)larni sotish hajmiga 
hamda qo‗shilgan qiymatga nisbatan aniqlash formulalarini quyidagi mazmunda 
tuzib chiqish mumkin. 
Sotishdan tushumga nisbatan: 
a)