Хalqarо munosabatlar va diplоmatiya tariхi fanindan ma’ruza matnlari

Xlodvig davri diplomatiyasi.
Xlodvigning podsholik tarixi (481-511) 
yepiskop Grigoriy Turskiyning «Franklar tarixi» degan kitobida mufassal bayon 
qilingan bo’lib, Turskiy bu-kitobni apcha keyinroq, VI asrning ikkinchi yarmida 
yozgan. Franklar hayotida ro’y bergan katta-katta voqealar Xlodvig nomi bilan 
bog’langandir. Xlodvig 486 yilda butun shimoliy Galliyani istilo qildi. Rimning bu 
oblasti hali varvarlar tomonidan zabt etilmagan bo’lib, Rim imperiyasi qulagandan 
keyin SHimoliy Galliyaning amalda qiroli bo’lib qolgan Siagriy degan rimlik bir 
mahalliy magnat tomonidan idora qilinar edi, bu oblastning markazi Parij edi. 
Siagriy franklarga sal bo’lsa-da, jiddiy bir qarshilik ko’rsata olmadi. Suasson 
shahriga yaqin bir joyda qat’iy jang bo’ldi. Rim qo’shini franklar tomonidan tor-

---

mor etildi. Siagriy vestgotlar qiroli huzuriga qochdi, lekin vestgotlar qiroli uni 
Xlodvigga tutib berdi. Xlodvig asirni o’ldirishga buyruq berdi. U Katta va muhim 
bir territoriyani - Sena va Luara daryolari havzasini zabt ztib olib, Xlodvig 
franklarga juda mo’l-ko’l yer bo’lib berish imkoniga ega bo’ldi. Daryolari juda 
ko’p, yeri serhosil, dehqonchilik uchun qulay bukzor va qayinzor o’rmonlarga boy 
bo’lgan keng, lekin rimliklar vaqtida huvullab qolgan bu rayonga boshdan-oyoq 
franklar ko’chib keldi. Bu rayonga ko’chib kelib joylashgan franklar soni hali 
Reynning narigi tomonida yashab kelayotgan franklar ichidan yana ahen-ahyonda 
ko’chib kelib turgan kishilar hisobiga ko’payib bordi. Xlodvig o’z podsholiginipg 
oxirgi davrida Luaraning janubiga ancha jilib borib, Goronna daryosigacha yetdi. 
Vestgotlar Galliyaning janubidagi yerlardan bir oz qisminigina saqlab qoldi, xolos. 
Xlodvig, Burgundiyani ham bosib olishga harakat qildi, lekin bu maqsadini amalga 
oshirmadi, burgund qiroli saroyiga o’z ta’sirini o’tkazish bilangina cheklanib qo’ya 
qoldi. 
90-yillar o’rtasida Xlodvig xristianlikni qabul qildi. Dastlab xristianlikni 
Xlodvigning o’zi va drujinasi qabul qildi. Keyin oddiy franklar va ularning oila 
a’zolari ham qabul qildilar. Varvarlarning xristian dinini qabul qilishining o’zi 
muhim bir fakt edi, chunki bu narsa ularning romanlashuvidan dalolat berar edi. 
Lekin franklarning xristianlashuvi ikkinchi bir yanada muhimroq ahamiyatga ega 
edi. Varvarlarning ko’pchiligi (vestgotlar, ostgotlar, vandallar, burgundlar, 
langobardlar) xristianlikni arianlik deb atalgan formada qabul qilgan bir vaqtda 
(arianlik-katolik cherkoviga nisbatan bir mazhab edi) franklar arianlikni qoldirib, 
xristianlikni to’g’ridan-to’g’ri galliya-rim katolik ruhoniylaridan qabul qildi. Bu 
narsa Frank korolligining yanada rivojlanishi uchun katta ahamiyatga ega bo’ldi. 
Galliya va Rimdagi e’tiborli mahalliy ruhoniylar Xlodvigni va boshqa Frank 
qirollarini zo’r berib qo’llab-quvvatladilar. Bu narsa franklarning Galliya 
janubidagi qolgan yerlarni Bestgotiya va Burgundiyani bo’ysundirishlarini ancha 
osonlashtirdi hamda franklarning o’z orasida ham qirol hokimiyati ta’sirining 
ortishiga ancha yordam berdi. Xlodvig qolgan barcha sali va ripuar qirollarini 
sekin-asta qira borib, yangi juda katta qirollikn-ing yakkayu yagona qiroli bo’lib 
oldi, bu qirollik (reynning narigi tomonidagi yerlardai tashqari) Galliyaning 
to’rtdan uch qismini o’z ichiga olar edi. 
Xlodvigning o’g’il va nevaralari qirollikni tez-tez bo’lib va qayta bo’lib 
turishlariga o’zaro urushlar olib borib turishlariga qaramay, qirollikning 
chegaralarini kengaytirshshgi davom ettirdilar. 534 yilda ular Burgundiyani zabt 
etdilar, 542 yilda Vestgotlarnipg Galliyadagi oxirgi yerlari ham bosib olindi. 
Reynning narigi tomonida zsa Alemaniya, Tyuringiya, Bavariya hamda saks 
qabilalarining ba’zilari franklar-ga bo’ysundi. VI asrnipg ikkinchi yarmida Frank 
korolligi barcha varvar qirolliklari ichida eng katta qirollik edi. Ilgari Teodorix 
davrida ostgotlar qo’lida bo’lgan gegemonlik eidi franklar qo’liga o’tdi.