I. M. Mustafayev O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Botanika instituti katta

3. Qarilik davri. 
O‘simliklarning ontogenezi qarilik davri bilan nihoyasiga yetadi. Bunda 
o‘simlikning o‘sishi va rivojlanishi oldin sekinlashadi, so‘ng batamom to‘xtaydi va nobud bo‘ladi.
XULOSA QILAMIZ
• 
O‘simliklarning individual rivojlanish davri embriogenez va postembriogenez bosqichla-
ridan iborat. 
• 
O‘simliklar ontogenez davomida morfologik, fiziologik va biokimyoviy o‘zgarishlar nati
-
jasida o‘sadi, rivojlanadi, qariydi va nobud bo‘ladi.
10.15-rasm
.
O‘simlikning uchki 
va yonkurtaklari.
10.17-rasm
. Kambiy. 
10.16-rasm
. O‘simliklarga shakl berish.
Daraxt yog‘ochligining janub tomo
-
nida joylashgan halqalari enli, shimol
tomonidagilari esa ensiz bo‘ladi. Shunga 
qarab, kompas bo‘lmasa ham qutb tomon
-
larini aniqlash mumkun.
Nima deb o‘ylaysiz? Yog‘ochlik halqa
-
larining enli yoki ensiz bo‘lishi nimaga
bog‘liq?
uchki 
kurtak
yonkurtak
o‘sish konusi
boshlang‘ich 
barglar
Yillik halqalar

---

148
•
O‘simlik uchki va yon meristema to‘qimasi hujayralarining bo‘linishi hisobiga o‘sadi.
•
O‘simliklarning hayot sikli zigotadan boshlanib, rivojlanishning barcha bosqichlarini o‘z 
ichiga qamrab oladi.
• 
Bir yillik o‘simliklarning hayot sikli bitta ontogenezdan iborat. Ko‘p yillik o‘simliklar-
ning hayot siklida ontogenezning embroinal, yuvenil davrlari bir marta sodir boladi. Yetuklik
davri esa ko‘p marta takrorlanadi.
YANGI BILIMLARNI QO‘LLAYMIZ
Bilish va tushunish
1. Urug‘li o‘simliklar ontogenezi qanday davrlarni o‘z ichiga oladi?
2. Urug‘ning unib chiqishida suv qanday ahamiyatga ega?
3. O‘simlikning o‘sishi va rivojlanishiga qanday omillar ta’sir ko‘rsatadi?
4. Poya qanday qilib eniga o‘sadi?