Moliya bozorining mamalakat iqtisodiy taraqqiyotidagi o‘rni sh. U. Mamamayusupova
Yüklə 39,46 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
55 MOLIYA BOZORINING MAMALAKAT IQTISODIY TARAQQIYOTIDAGI O‘RNI Sh.U. Mamamayusupova - Ilmiy rahbar: : Burhanov A.U. Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti Qimmatli qog‘ozlar bozori bozor munosabatlarining ajralmas qismi hisoblanadi. Jamiyat ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi qimmatli qog‘ozlar bozoriga bo‘lgan munosabatning qayta ko‘rib chiqilishini talab qilayotgan kunda ushbu sohaning dolzarbligi oshmoqda, chunki aynan qimmatli q og‘ozlar ko‘p jihatdan qiymatni qaytish harakatining samaradorligini oshirish, mulkchilik shaklining o‘zgarishi, uni xususiy egalikka topshirish muammolarini yechishning kaliti hisoblanadi. Shu bilan bir vaqtda mazkur sohada alohida jiddiy ilmiy ishlanmalar va tadqiqotlaming mavjud emasligi sababli ayrim masala va atamalami tushuntirishda turli qarashlar bilan bog‘liq qator muarnmolarga duch kelinmoqda. Asosan mamlakatlarda iqtisodiy muammolarini yechishning yagona, umumiy tamoyillari mavjud bo‘lishiga qaramay, fond bozori faoliyat ko‘rsatishining turli modellari va uni tartibga solishning har xil maktablari mavjud hisoblanadi. Ushbu modellar mamlakat iqtisodiy taraqqiyot sohasiga maksimal darajada hissa qo‘sha oladi. Bugungi kunda iqtisodiyotda qimmatli q og‘ozlar bozori juda muhim o‘rin egallaydi. Iqtisodiyotni barqarorlashtirish va rivojlantirish uchun samarali iqtisodiy siyosat yurgizish bilan bir vaqtda, moliyaviy soxada institutional islohotlar o‘tkazilishi lozimligi ham ayni haqiqatdir. Mustahkam moliyaviy tizimga ega mamlakatlar iqtisodiy xatarlarga bardoshli bo‘ladilar 45 .Bugungi kundagi globallashuv sharotida fond bozorlari iqtisodiyatning asosiy tarmog‘i bo‘lib kelmoqda. Bundan ko‘rinib turbdiki, qimmatli qog‘ozlar bozorini rivojlantirish iqtisodiyotni rivojlantirish demakdir. Yurtimizda 2018-yildan boshlab elektron savdo maydonlari orqali davlat aktivlarini sotish bo ‘ yicha elektron tizim tashkil etildi. 2018-yilda bank tizimi faoliyatini rivojlantirish bo‘yicha belgilangan vazifalarni amalga oshirishda banklar bilan tadbirkorlik subektlari o‘rtasida samarali va o‘zaro manfaatli hamkorlik munosabatlarini ta'minlash masalalariga asosiy e'tiborni qarata boshladi. Valyuta bozorini isloh qilishga qarshi bo‘lgan ayrim “ekspertlar”ning ikkilanishi va “maslahat”lariga qaramasdan, biz qisqa muddatda xalqaro standartlar asosida valyutani liberallashtirish jarayonini boshladik. Lekin biz yaxshi tushunamizki, bu ish ushbu sohadagi islohotlarning boshlanishi, halos. Valyuta siyosati biznes va iqtisodiyotni rivojlantirish manfaatlariga to‘liq xizmat qilishi, investisiya faoliyatiga ijobiy turtki berishi lozim” 46 . Globallashuv jarayonida mamlakat taraqiyyotining asosini iqtisdiy soha tashkil qilsa, moliya bozori ham iqtisodiy taraqqiyot asosi hisoblanadi. Hozirgi kunda raqamlashtirilishga katta e'tibor qaratilmoqda va asosiy maqsad qilib qo‘yilgan va qimmatli qog‘ozlar bozorining ham barcha ammallari hamda funksiyalari ochiq tarzida amalga oshiriladi. “2020 -2025-yillarda fond bozorini rivojlantirish strategiya si” ini ishlab chiqish borasida mas'ul davlat organlari shuningdek, tashkilotlari tomonidan muayyan ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, uyushgan qimmatli qog‘ozlar bozorining qimmatli qog‘ozlar bozoridagi umumiy savdo hajmidagi ulushi sezilarli darajada past ekanligini hisobga oladigan bo‘lsak, qimmatli qog‘ozlar bozorini institutisional va infratuzilmaviy jihatdan yanada rivojlantirish, fond birjasi listing talablarini qayta koʻrib chiqish, fond birjasi va elektron savdo tizimlaridagi komission yig‘imlar tarifini engillashtirish, xususiylashtirish jarayonlarida aksiyadorlik jamiyatlaridagi davlat ulushining fond birjalaridagi erkin savdosini tashkil etish 45 O’zbе kisto nda moliya bozorini rivojlantirishning istiqbolli yo’nalishlari Bekzodjon Mavlon o’g’li Xamidov Jasur Xamrabayevich Razzoqov TMI 2023 46 Sh.M.Mirziyoyev Fond bozorini rivojlantirish masalalariga bagʻishlangan yigʻilish bayonoti. 2019 -yil 7-oktyabr. http://xs.uz/uzkr/post/fond-bozorini-rivozhlantirish-masalalari-muhokama-qilindi. 56 maqsadga muvofiqdir. Moliya bozorini samarali tashkil etishda kapital bozorining tuzilmasi, fond birjasi hamda markaziy depozitariyning funksiyalari, birja savdolari texnologiyasi, listing xususiyatlari, korporativ boshqaruv asoslari, investorlar bilan munosabatlar, marketing vositalari, loyihani boshqarish bo‘yicha xorij tajribasi va amaliyotiga jiddiy e 'tibor qaratmoq, shuningdek, bu boradagi muammolarni hal etish bilan chambarchas bog‘liq hisoblanadi. Tahlillar natijasi bo‘yicha, barcha rivojlanayotgan mamlakatlarda kuzatilayotgan o‘xshash jihatlardan biri moliyaviy likvidlilikning yetishmasligi hisoblanadi. Sababi likvidlilik moliya bozori taraqqiyoti yo‘lidagi asosiy omil bo‘lib hisoblanadi. Buning uchun korxonaga sarmoya kiritish masalalari lozimdir. O‘zbekiston Respublikasining 2022 -yildagi moliyaviy bozorlar ya'ni fond birjalarining savdo natijalariga nazar solsak, jami tuzilgan bitimlar soni 80723 tani tashkil qilgan. Shuningdek huddi shu bitimlar hajmi 4816,21 mlrd. so‘m ko‘rsatkichlarida belgilangan. O‘zbekiston respublikasida amalgam oshirilgan bitimlar soni va hajmi 2018, 2019, 2020 va 2021 yil lar davrlari bilan solishtiradigan bo‘lsak, ikkala ko‘rsatkichda ham sezilarli darajada o‘sish kuzatilgan. Yüklə 39,46 Kb. Dostları ilə paylaş:
|