Moddalar almashinuvining fiziologik as

novateurpublication.org 
Bunday taomlar aholi o’rtasida bahorda kuzatiladigan gipovitaminoz kasalligini
yo’qotishda katta samara beradi. 
Chunki yuqorida nomlari keltirilgan oshko’klar tarkibida salomatlik uchun 
juda zarur bo’lgan turli xil vitaminlar, mikroelementlar, biologic faol moddalar
ko’p. Ular, ayniqsa, askorbin kislotasiga, B
1
, B, PP,P, K vitaminlariga va
karotinlarga boydir. Yovvoyi holda keng tarqalgan oshko’klar o’z tarkibidagi 
vitaminlarning miqdori va sifati jixatidan madaniy oshko’klardan qolishmaydi. 
Kuzatishlardan shu narsa oydinlashdiki, erta bahordagi yuqori namlik, nisbatan 
toza havo yovvoyi oshko’klar tarkibida odam organizmi uchun zarur vita-minlarning 
ko’p yigilishiga sabab bo’lar ekan.Kezi kelganda yana shuni ham aytish kerakki, 
oshko’klar tarkibidagi askorbin kislotasining miqdori erta tongdan to tushga qadar
ortib borib, sungra pasayar ekan.
Organizmning turli xil kasalliklarga qarshi kurashish qobiliyatini oshiruv-chi, 
ko’zning ko’rish qobiliyatini yaxshilovchi karotin moddasi esa kunning ikkinchi 
yarmida ko’proq yig’ilar ekan. Bunda quyosh nurining ta'siri katta bo’ladi.Osh-
ko’klarni qanchalik mayda qilib to’g’rab, yog’ bilan birgalikda pi-shirsangiz,
ulardagi karotin yaxshi ajralib, ko’proq foyda keltiradi. Shuning uchun ham ko’k 
somsa, mantilarga dumba yog’i qushib pishirish maqsadga muvofiqdir. 
Oshko’klarni iloji boricha ozoda bo’lgan, avtomobil, poyezd yo’llaridan, sanoat
korxonalaridan uzoqroq joylardan terishga aloxida e'tibor bering, aks holda ular 
foyda o’rniga zarar keltirishi mumkin. Navruzda maxallalarda tayyor-lanadigan
sumalakni quvvat dorining o’zginasi desak, mubolag’a qilmagan bo’lamiz. Chunki 
o’stirilgan bug’doy donidan tayyorlangan sumalak tarkibida juda ham foydali E 
vitamini bisyordir. 
Mamlakatimizda vitaminlarni sanoat texnologiyasi asosida ko`plab ishlab chiqarish 
bilan birga, vitaminlarga boy rang-barang sabzavot va o`simliklarni (na`matak, 
sabzi, qovoq, qora smorodina va b.q) ko`paytirish yo`lida ham katta tadbir-choralar 
amalga oshirilmoqda. Asrimizning 30-yillarida vitaminlarning biologik aktiv 
xossalari molekulyar mexanizmini o`rganish sohasida muhim xulosalarga kelindi. 
Izlanishlar tufayli vitaminlar organizm to`qimalarida biologik aktiv moddalarga 
kofermentlarga aylanish xususiyatlariga ega ekanligi aniqlandi.
Kofermentlar esa organizmdagi fermentlarga qo`shilib, ularning katalizatorlik rolini 
oshiradi. Masalan, meditsinada diabetik koma yoki ayrim yurak faoliyati izdan 
chiqqan vaqtida ishlatilayotgan kokarboksilaza kofermenti vitamin B
1
(tiamin) 
asosida olingan biologik aktiv moddalardan biridir. Vitaminlar asosida kofermentlar 
yoki ularga o`xshash biologik aktiv moddalarning vitaminologiya fanining porloq 
kelajagidan darak beradi. 

---

96