O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

 
Mashina traktor parkining tarkibi. Qishloq xo
‘jaligi 
tarmoqlarida yirik birlashmalarning – 
clasterlarni
yuzaga kelishi, va 
ko‘p hollarda zamonaviy mashinalardan foydalanish, ularga 
ko‘rsatilayotgan TXK va T ishlarinig tarkibi va taminoti bilan 
tanishish katta o‘rin tutadi.
Misol tariqasida 50 ming haydaladigan eri mavjud bo‘lgan va 
300
 
donadan ortiq turli texnikalari bor, rivojlangan clasterning ish 
foliyati bilan tanishamiz. 
50 ming gektar erda dexqonchilik bilan shug‘ullanuvchi, asosan 
zamonaviy texnikalar bilan jixozlangan clasterdagi texnikalarning 
taqsimoti 
Traktorlar………………………………………………90 
Don o‘rish kombayinlari ………………………………34 
Boshqa kombayinlar ………………………………..3 
Ekish ishlariga mo‘ljallangan mashinalar…………...20 
O‘g‘itlarni tashish va sochish mashinalari…………..8 
Erga ishlov beruvchi mashinalar…………………….41 
Purkagichlar…………………………………………8 
Ortish-tushirish mashinalari…………………………18 
Yarimpritsep-sisternalar……………………………..8 

---

191 
Yuk avtomobillari……………………………………40 
Engil avtomobillar……………………………………39 
Yish avtomobillari……………………………………9 
Jami………………………………………………318 
Bajariladigan ta’mirlash-xizmat ko‘rsatish ishlari va ularni 
bajarish texnik bazasi. Klasterlardagi mashinalarning xafsizligini 
taminlash uchun quydagi ta’mirlash-xizmat ko‘rsatish ishlari 
bajariladi: 

yangi kelayotgan mashinalarni qabul qilish, tushirish, 
to‘liq yig‘ish, sozlash va TXK; 

texnikani yuvish va tozalash; 

yonilg‘I materiallari va moylash materiallarini quyish; 

ishlab chiqaruvchi korxonalarning talablari va meyoriy 
xujjatlari asosida TXK ishlarini amalga oshirish; 

texnikalarning buzilishini oldini olish maqsadida JT 
ishlarini amalga oshirish; 

uzoq muddat saqlash uchun mashinalarni tayyorlash va 
saqlashga qo‘yish; 

mashinalarni uzoq muddatli saqlashdan chiqarish, 
ishlashga tayyorlash, barcha agregatlarni rejaviy ishlarni bajarish 
uchun tayyorlash; 

texnikalarni ishlatish va ta’mirlash uchun zarur bo‘lgan 
barcha moddiy-texnik zaxiralarini hisobga olish, saqlash; 

yonilg‘I va moylash materiallarini sifatini nazorat qilish 
filtrlashni tashkil qilish; 

chorvachilik xo‘jaliklari uchun jixozlarni ta’mirlash va 
nostandart vositalarni ishlab chiqarish; 

xo‘jalik, sexlar, baza maydonlari va MTP uchun kerakli 
extiyot qismlar, moslamalar va nostandart vositalarni ishlab 
chiqarish; 

ishlatib bo‘lingan moylash materiallarini yig‘ish, qayta 
tozalash va topshirish (sotish). 
Korxonada ta’mirlash-xizmat ko‘rsatish ishlarini bajarish uchun, 
klaster hdudida texnik baza tashkil qilinib unda maxsus postlar va 
bo‘limlar mavjud bo‘ladi; 

mashinalarni tashqi yuvish va tozalash; 

---

192 

mashinalarni qisqa muddatli saqlash; 

texnikani uzoq muddat saqlab, unda tozalash, yuvish va 
saqlash san; 

dizel yonilg‘I apparatlarini ta’mirlash va sozlash; 

dvigatellarning karbyurator va injector tizimlarini ta’mirlash va 
sozlash; 

gidravlik tizim qismlarini ta’mirlash va sozlash; 

elektrajixozlarni ta’mirlash; 

misgar-tunkachilik ishlari; 

shinomantaj, ta’mirlash va g‘ldiraklarni balansirovkalash; 

eyilgan detallarni ta’mirlash va yangilarini tayyorlas; 

konditsionerlarni ta’mirlash; 

texnikani boshqarish va nazorat electron tizimlarini ta’mirlash; 

akkumuliyator batareyalarini ta’mirlash, saqlash vat ok bilan 
to‘ldirish; 

mexanik ishlarni bajarish. 
Asosiy korpuslarda 
post va bo‘limlarni rejalash va jixozlash
quydagilarni o‘z ichiga oladi: 
-
korpus № 1- traktor, pritsep, ostma jixozlarga TXK va 
ta’mirlash va ekspremental jixozlarni tayyorlash bo‘limi (5.7 
rasm); 
-
korpus № 2 – chorvachilik xo‘jaliklaridagi em-xashak 
teyyorlash 
jixozlari 
va 
traktorlarni 
ta’mirlash 
va 
diagnostikalash bo‘limi (5.8 rasm); 
-
korpus № 3 avtomobillarni ta’mirlash va diagnostikalash 
bo‘limi (5.9 rasm); 
-
korpus № 4 – rish kombayinlariga TXK, diagnostikalash va 
ta’mirlash bo korpus № 3limi (5.10 rasm);
-
korpus № 5 – shinomantaj ishlari bo korpus № 3limi, qish 
davrida echib saqlanadigan qism va detallarning saqlash 
omborxonasi.

---

193 
№1-korpus rejasi. Traktor, prisep va osma mexanizmlarga TXK va 
ta’mirlash korpusi 
№ 2- korpus rejasi. Traktorlar va em-xashak tayyorlash texnikalariga TXK 
va ta’mirlash korpusi