‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

8.3.2. Tibbiyot xodimlarining mehnatini ilmiy
asosda tashkil etish
T ib b iy o t x o d im larin in g m e h n a tin i ilm iy aso sd a tashkil etish 
hozirgi k u n ta la b id ir va bu ishni b a ja rish d a quyidagi ta d b irla r 
m ajm u a sin i a m alg a o sh irish lozim :
1. T ib b iy o t x o dim larining m eh n a tin i (kunlik, oylik), y a ’ni ish 
bo sh lan ib tugagunga q a d a r ketgan v aq tin i an iq lash , xodim bajara- 
digan ish sifatiga aham iy at berish, vazifalarni to ‘g ‘ri taqsim lash va 
shu k a b ila m i tah lil qilish. X o dim lar faoliyatini tahlil qilayotganda 
u lar m e h n a tin i tashkil qilishda rezerv v aq tlar borligi an iq lan ad i.
2. T ib b iy o t x o d im la rin in g ishini o q ilo n a tash k il e tish u la r 
faoliyatining n o rm a tiv hujjatga asoslanib m ahalliy sh aro itn i hisobga 
o lib , v azifalarn i a n iq taq sim lash im k o n iy atin i yaratish.
H ozirgi v a q td a b em o rlarg a tashxis q o ‘y ish , dav o lash va u larn i 
parvarish q ilish n in g yengillashtirish m a q sa d id a z a m o n a v iy yangi 
tex n ik a vositalari yaratilgan. Bu te x n ik a vo sitalarin i tezlik bilan
tib b iy o t m u a ssa sa la rig a jo riy q ilm o q k erak . S o g ‘liq n i sa q la sh
tashkilotlari o ‘rta tibbiyot x o dim larining vazifalariga aniqlik kiritish 
m aq sad id a viloyat, tu m a n , s h a h a r sh ifo x o n a la rin in g bosh tibbiyot 
ham sh irasi, san itariya feldsheri, feld sh e r-a k u sh e r va bo sh q alarn in g
h u q u q va v azifalari k o ‘rsatilgan q o id a la r ish lab c h iq ilg a n . Bu 
qoidalarga asoslanib m ahalliy sharoitini hisobga olgan holda tibbiyot 
m u assa sala rid a o ‘rta tibbiyot x o d im la rid a n h a r b irin in g vazifasi 
a n iq la n ish i lozim .
M a m la k a tim iz d a tu rli tib b iy o t m u a ssa sa la rid a (p o lik lin ik a , 
sh ifo x o n a , S E N M va h. k.) xizm at q ila y o tg a n tib b iy o t x o d im lari 
u c h u n o ‘za ro farq lan ad ig an n o rm a tiv la r qabul qilin g an va bu n o r ­
m ativ la r v a q ti-v a q ti bilan q ayta k o ‘rib c h iq ila d i. M e h n a tn i ilm iy
182

---

aso sd a tashkil qilish b o ‘y ich a o ‘tkazilgan ilm iy tajrib a la r natijasini 
a n d o za (norm a) deb qabul qilib, soha ish jarayoniga q o ‘llash m uhim
ah a m iy a tg a ega.B u n o rm a la r tib b iy o t x o d im lari m e h n a t fao li­
y a tin in g k o ‘p e le m e n tla rin i asoslash im k o n in i y aratadi.
3. T ib b iy o t x o d im lari bajarad ig an b a rc h a ishlarni rejalashtirish 
m e h n a tn i ilm iy tash k il q ilish aso slarid an biridir. R ejalashtirish 
en g m u h im tad b irla rn i o ‘z v aq tid a b ajarish im k o n iy atin i yaratadi. 
H a r b ir ishni an iq tasav v u r qilish va u ni bajarishga ketadigan 
v a q tn i a n iq bilish b ila n x o d im m e h n a tin i t o ‘g ‘ri rejalashtirish 
m u m k in .
4. T ib b iy o t x o d im larin in g m e h n a t faoliyatini yengillashtirish 
u c h u n tib b iy o t m uassasalarini zam o n av iy tashxis q o ‘yish, d a v o ­
lash a p p a ra tla ri bilan jih o z la sh , b e m o rlar parvarishida kerak b o ‘la- 
d ig an b u y u m la r b ila n t a ’m in lash lozim . M uassasalard a b a rc h a
tex n ik a vositalaridan o q ilo n a foydalanish, b e m o rlar va tibbiyot x o ­
d im lari u c h u n q o ‘sh im c h a qulayliklar y aratish c h o ra -ta d b irla ri 
izla n m o g ‘i lozim .
O lib b o rilg a n k u z a tish la r sh u n i k o ‘rsatadiki, sh ifo x o n alard a 
va poliklinikalarda shifokorlam ing bem orlarga tashxis q o ‘yish ham da 
davolashga k etad ig an v a q tla rin in g y a rm id a n к о ‘pi tib b iy o t huj- 
ja tla rin i t o ‘ldirishga sa rfla n a r ekan. S h ifo k o rlarn i h u jja tla r t o ‘l- 
d irish d a n o z o d e tish u c h u n zam o n av iy k o m p y u te rla rd a n fo yda­
lan ish m aqsadga m uvofiqdir.
5. T ib b iy o t x o d im la rin in g m a la k a sin i o sh irish h a m asosiy 
v a zifalard an birid ir. B arch a tib b iy o t m u assasalarida xod im larn in g
m alak asin i o sh irish rejasi b o ‘ladi. «R ejaga, aso san , o ‘rta tibbiyot 
x o d im larin in g m alakasi kurslar, se m in a rlar, tib b iy o t h am sh iralari 
k en g ash i, k o n fere n siy a la r va sh u k ab ilar orq ali am alga oshiriladi.
6. R ahbarlik ishini takom illashtirish m uassasadagi barch a x o ­
d im larn in g vazifasidir. R ahbarlik yetarli tajriba va bilim , tashkilot- 
chilik, odam larning ish faoliyatiga m unosabat, m adaniy saviya d ara­
jasi orqali aniqlanadi. R ahbar q o ‘yilgan m asalalam i odilona hal etishi, 
o ‘z fikrini yuqori tashkilot rahbarlariga q o ‘rqm ay ayta olishi, q o ‘l 
ostidagilarga nisbatan talabchan b o ‘lishi, xodim lam i keragida jazolab, 
keragida rag‘batlantirishni bilishi, ulam ing tu rm u sh sharoitini yaxshi 
bilishi va u lar bilan sam im iy m u o m alad a b o ‘lishi lozim .
183

---

7. 
X o d im la rn i m e h n a tg a ongli m u n o sa b a td a b o ‘lish ru h id a
tarb iy alash o ‘ta m u h im a h a m iy a tg a ega. U n in g o ‘z ishiga ongli 
ravishda jav o b g arlik n i his qilib y o n d a sh ish i, b e m o rlarg a g ‘a m x o ‘r, 
e ’tib o rli b o ‘lishi ish sifatin i y u q o ri d arajag a k o ‘ta ra d i va m e h n a tn i 
ilm iy asosda tash k il e tish n i t a ’m in lay d i.
Sog‘liq n i saq lash b o s h q a rm a la rid a , k o ‘p c h ilik d a v o la s h -p ro fi­
la k tik a m u a ssa sa la rid a m e h n a tn i ilm iy a so sd a tash k il e tu v c h i 
g u ru h la r faoliyat k o ‘rsatm o q d a. U la rn in g asosiy vazifalari rahbarlik 
u su lin i ta k o m illa sh tirish , m e h n a tn i t o ‘g ‘ri tash k il qila b ilishdir.
N A Z O R A T S A V O L L A R I
1. SogM iqni sa q la sh tiz im in i b o s h q a r is h n in g a h a m iy a tin i g a p irib b e rin g .
2. R a h b a rlik q ilish ja r a y o n i q a n d a y b o s q ic h la rd a n ib o ra t?
3. T ib b iy o t x o d im la r in in g m e h n a tin i ilm iy a so s d a ta s h k il q ilis h n in g aso siy
ta d b irla rin i ay tin g .
4. 0 ‘z a m a liy o tin g iz d a u c h ra tg a n tib b iy o t x o d im la rin in g ish v a q tid a n o q ilo n a
fo y d a la n ish u su li va sh a k lla rin i g a p irib b erin g .
5. T ib b iy o t x o d im la r in in g m e h n a tin i ilm iy a so sd a ta s h k il e tis h n i q a n d a y
a h a m iy a tg a ega e k a n lig in i b ilasizm i?
184

---

9-bob.