40
Muxandis faoliyatida ham sezgining o’rni beqiyosdir. Kasbiy sezgirlik his
qilish jarayonlarini mashq qildirish orqali rivojlantiriladi. Bu xususiyat faoliyat
davomida shakllanib boradi. Masalan, muhandis o’z faoliyati mobaynida
mashina tovushidan undagi texnik nosozliklarni aniqlay boshlaydi.
Idrok va uning muxandis xodimlar faoliyatida tutgan o’rni.
Idrok
sezgiga nisbatan murakkab va mazmundor psixik jarayon hisoblanganligi sababli
barcha ruhiy holatlar, hodisalar, xususiyatlar, xossalar va inson ongining yaxlit
mazmuni, egallangan bilimlar,
tajribalar, ko’nikmalar bir davrning o’zida
namoyon bo’ladi, aks ettirishda ishtirok etadi.
Narsa yoki hodisalarning sezgi a’zolariga bevosita ta’siri jarayonida kishi
ongida uning aks etishi
idrok
deb ataladi.
Idrok etish jarayonida alohida holdagi sezgilarning tartibga solinishi hamda
narsa va voqea-hodisalarning yaxlit obrazlarga birlashuvi yuz beradi.
Qo’zg’atuvchining alohida xususiyatlari aks etadigan sezgilardan farqli
o’laroq, idrok narsalarni uning hamma xususiyatlari bilan birgalikda aks ettiradi.
Bunda idrok alohida sezgilar yig’indisi
tarzida emas, balki hissiy bilishning
o’ziga xos xususiyatlari bilan sifat jihatidan yuqori bosqichi sifatida tasavvur
qilinadi.
Muxandis xodimlar faoliyatida idrok kasbiy faoliyat uchun muhim
ahamiyat kasb etadigan hodisa, holat, ob’ekt- lardan predmetli ravishda kerakli
narsalarni
ajratib olib, yaxlit holda ongida aks ettirish, oddiy shaxs ko’ra
olmaydigan holatlardagi narsalarni tez va oson ilg’ash jarayonidir. Yaxshi
rivojlanmagan kasbiy idrok xodimda illyuzion (noto’g’ri) idrok qilish
xususiyatini shakllantiradi.
Shu nuqtai nazardan idrok muxandis xodimlarining
kasbiy faoliyatida
muayyan o’ziga xos xususiyatlarni namoyon etadi. Ya’ni, muxandis xodim aniq
ma’lumot olish uchun guvoh, jabrlanuvchi, gumon qilinuvchi yoki ayblanuvchini
kuzatayotganda o’rganilayotgan ob’ekt to’g’risida turli ko’rinishlarda olingan
tasavvur va tushunchalarni yaxlit holatda idrok qiladi. Muxandis xodimlar
41
voqelikni to’g’ri idrok etishlari uchun uning printsiplariga rioya qilishlari zarur.
Idrok qilish tamoyillari quyidagilar:
–
bilish zarur bo’lgan holat yuzasidan miyada
aniq aqliy zanjir tuzish;
–
sezgi a’zolarining imkoniyatlaridan to’liq foydalanish;
–
o’rganilayotgan ob’ektga nisbatan qiziqish uyg’otish;
Idrok qilish printsiplari asosida xodim turli nuqtai nazarlarni, masofadan,
vaziyatdan, holatning yoritilish darajasi,
sharoitdan kelib chiqib, ob’ektdan olgan
taassurotlarni tahlil qiladi.
Dostları ilə paylaş: