Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari

Materiallar 
hisobining 
bilvosita 
usulida
ularning 
ta’minotchi 
tashkilotlardan harid qilinishi, o‘z sexlaridan kirim qilinishi to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar dastlab 1510 «Materiallarni tayyorlash va harid qilish» schyotining 
debetida to‘planadi. Bunda materiallarning kelib tushish manbalarini ifodalovchi 
schyotlar (6010, 6990, 2310 va boshqalar) kreditlanadi. Materiallar boyliklarning 
omborlarga kirim qilinishi 1510 schyotning kreditida va 1010-1090 schyotlarning 
debetida aks ettiriladi. Bu usulda materiallarning hisob bahosidagi qiymati va harid 
qiymati o‘rtasidagi farq summasi hisobot davrida alohida 1610 «Materiallar 
qiymatidagi farqlar» schyotida hisobga olinadi. Hisobot davri oxirida materiallar 
qiymatidagi farq summalari quyidagicha hisobdan chiqariladi: 
(1)
 
kelib tushgan materal boyliklarning harid bahosidagi qiymati (tannarxi) 
hisob bahosidan past bo‘lganda: 
Debet 
1510 «Materiallarni tayyorlash va harid qilish»
Kredit 
1610 «Materiallar qiymatidagi farqlar» 
(2)
 
kelib tushgan materal boyliklarning harid bahosidagi qiymati (tannarxi) 
hisob bahosidan yuqori bo‘lganda: 
Debet 1
610 «Materiallar qiymatidagi farqlar» 
Kredit
1510 «Materiallarni tayyorlash va harid qilish»
1610 «Materiallar qiymatidagi farqlar» schyotida to‘plangan materiallarning 
hisob bahosidagi qiymati va harid qiymati o‘rtasidagi farq summasi harajatlarni 
aks ettiruvchi schyotlarning (2010, 2310, 2510, 9410, 9420, 9430) debetiga 
sarflangan materiallarning hisob bahosiga mutanosib tarzda qo‘shimcha yozuv 
yoki qizil yozuv (storno) asosida hisobdan chiqariladi.
*
Агар қурилиш ташкилоти ихчамлаштирилган ягона солиқ тўловчиси ҳисобланса, у ҳолда 
таъминотчиларга тўланган ҚҚС ҳам материаллар қийматига киритилади ва унга алоҳида ушбу мазмундаги 
бухгалтерия ёзуви қилинмайди. 

---

Materiallarning qurilish ishlariga sarflanishi, shuningdek ularning sotilishi, 
bepul berilishi, boshqa korxonalarga ta’sis badali sifatida kiritilishi, ish haqi va 
moddiy yordam sifatida berilishi, shunindek turli boshqa chiqimlari guvohlik 
beruvchi hujjatlar asosida hisobda quyidagicha aks ettiriladi (3.3-jadval).