Mühazirələr Müəllimlər: Babayev E. A, Rzayeva T.İ. Sumqayit 2020 f ə nnin m ə qs ə

Spesifikasiya, onun doldurulması və mövqelərin nömrələnməsi. 
Spesifikasiya başqa sözlə yığma çertiyojundakıdetalların siyahısı 
adlanır.O,yığma çertiyoju çəkilən vərəqdə əsas künc ştampı ilə birlikdə verilə 
bilər.( yəni55x185 mm).lakin ayrıca A4 formatda çəkilib yığma çeryiyojuna əlavə 
edlə bilər.Bu halda əsas künc şyambının hündürlüyü 40mm (spesifikasiyanın 
ölçüsü isəisə 40x185mm) olur və bəzi dəyişikliklər aparılır.
Spesifikasiya standart formada olur. Təkcə onun hüdürlük ölçüsü dəyişə bilər 
ki, bu da yığma çertyojuna daxil olan detalların sayından asılıdır. Şəkil 1 
Spesifikasiyanın ardıcıllığı belədir: sənədləşdirmə, yığma çertyoju, yığma 
vahidləri, detallar, standart məmulatlar.
Detalların və standart məmulatların adları yığma çertyojdakı mövqelərin 
nömrələnmə ardıcıllığı əsasında yazılır. əvvəlcə qeyri – standart ( əsas ) detallar 
nömrələni, sonra isə standart məmulatların nömrələnməsi aparılır.

---

Şəkil1 
 
Yığma vahidinin detallarının eskizlərinin yerinə yetirilməsi. 
Detalların eskizləri standart formalı vərəqlərdə yerinə yetirilməlidir. Bu 
məqsəd üçün damalı kağızdan istifadə etmək məsləhətdir. əsa diqqət detalların 
qoşulan səthlərinin ölçülərinin uyğunluğuna yönləndirilməlidir. Ən əvvəl qeyri – 

---

strandart və əsas detalların eskizləri çəkilir. Standart detalları birbaşa seçmək və 
onların eskizlərini çəkməmək də olar. Detalların formasından, simmetrik və ya 
qeyri – simmetrik olmasından asılı olaraq onun eskizini bir, iki yaxud üç 
proyeksiyada çəkmək olur.
Detalların eskizləri heç bir çertyoj ləvazimatından istifadə edilmədən əl ilə 
çəkilir. Hətta çevrələr də əl ilə çəkilir bunun üçün əlbəttə əvvəlcədən bir qədər 
məşq etmək lazımdır.
Eskizlər adətən 11 ( A4) və 12 (A3) formatlı vərəqlərdə yerinə yetirilir. 
miqyas gözəyarı seçilir, lakin ölçülərin nisbəti gözlənilməlidir. Əsas görünüşlərin 
sayı müəyyən edildikdən sonra lazım gələrsə, əlavə görünüşlər də verilə bilər. 
Kəsim və kəsiklər də məqsədəuyğun seçilməlidir. Eskizlərdə detalların 
hazırlanması üçün bütün lazımi ölçülər qoyulmalıdır. Hətta sətirlərin kələ - 
kötürlülüyü də göstərilməlidir. Detalların materialı haqqında da məlumat olmalıdır.
Əsas detallardan birinin aksonometrik proyeksiyasının( izometrik və ya 
dimetrik) çəkilməsi də məqsədəuyğundur.
Hər detalın eskizi ayrıca formatda çəkilr və lazımi tərtibat verilir. Detalların 
eskizləri əsasında onların işçi çertyijları tərtib edilir. 
Yığma çertyojuna daxil olan detalların eskizləri işləndikdən və tam hazır 
olduqdan sora onların əsasında yığılma çertyoju yerinə yetirilə bilər. Ən əvvəl 
detalın hansı ölçülərə malik olduqları nəzərdən keçirilməlidir. Miqyas detalların 
ölçüləri əsasında müəyyən edilir. və bunun əsasında da format seçilir.
Konstruksiyanın sadəliyindən və mürəkkəbliyindən asılı olaraq əsas 
gğrünüşlərin sayı və əlavə görünüşlər müəyyən edilr. əsas və əlavə görünüşlərin 
sayı elə olmalıdır ki, konstruksiyanın formasını aydınlaşdıra bilsin. Nəhayət 
görünüşlərin sayı müəyyən edildikdən sonra, lazım olan kəsimlər və kəsiklər 
aydınlaşdırılmalıdır. Kəsim və kəsiklər məqsədəuyğun seçilməli, ayrı – ayrı 
detalların daxili quruluşunu və en kəsik formasını təyin etməyə imkan 
verməlidir.görünüşlərin kəsim və kəsiklərin sayı imkan daxilində minimum 
olmalıdır. Lakin bununla belə məmulatın konstruksiyası tam aydınlaşdırılmalıdır. 

---

Əlbəttə, kəsim və kəsiklərdə ştrixləmə yerinə yetirilir. burada bir – birinə 
qoşulan, yaxud başqa sözlə sərhəd detallar bir – birinin əks istiqamətində ştrixlənir, 
ya da ştrixləmə xətləri bir – birinə nisbətən sürüşdürülür. Beləliklə detalların 
eskizləri əsasında yığma çertyoju hazır olur. Bundan sonra detallar ( mövqelər ) 
nömrələnir və spesifikasiya tərtib olunur.