O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi s. B. Bairova, G. M. Abduraupova

 
Kerak bo‘ladigan suv miqdori = {konsentrat %} – 1 eritma % 
1 qismi birlamchi mahsulotni umumiy suv miqdoriga 
qo‘shing.
Masalan: 50 % eritmada 0,5% li eritma tayyorlash uchun 
kerak bo‘ladiga suv miqdorini toping.
Kerak bo‘ladigan suv miqdori = {5,0 %} – 1=10-1=9 0,5% 
1 qismi birlamchi eritmani 9 qismini suvda eritasiz. 
Tarkibida xlor saqlovchi dezinfektantlardan foydalanishda 
xlorni uchuvchanlik xususiyatini hisobga olgan holda va 

---

78 
eritmalarni to‘g‘ri tayyorlash maqsadida ularni har oyda bir 
marotaba xlor aktivligi aniqlanishi shart. 
 
TARKIBIDA XLOR SAQLOVCHI KUKUN 
KO‘RINISHIDAGI DEZINFEKTANTLARDAN ERITMA 
TAYYORLASH 
Kukunni % konsentratsiyasini tekshiring. 
Quydagi formuladan foydalanib kerak bo‘ladigan kukun 
miqdorini aniqlang: 
Gramm/litr = {eritma _%} x 1000= konsentrat %. 
Formula yordamida topilgan kukunni kerakli miqdorini 1 
litr suvdagi eritmasi. 
Masalan: 35% li xlor saqlovchi kukundan 0,5% li eritma 
tayyorlang. 
1. Gramm/litr {0,5 % x 1000 = 14,2 g/l 35 % 
2. 14,2g kukuni 1 litr suvda eritasiz formuladagi 1000 
raqami doimiy son. 
Zararsizlantiruvchi eritmalar bilan ishlashda ko‘riladigan 
ehtiyot choralari: 
1. Zararsizlantiruvchi vositalarning zaxirasi umumiy foyda-
laniladigan alohida, quruq va salqin, qorong‘u joyda qopqoqli 
idishlarda saqlanadi. Zararsizlantiruvchi eritma idishlarida ular-
ning konsentratsiyasi yozma ravishda belgilanishi shart. Davo-
lash-profilaktika muassalarida zararsizlantiruvchi vositalar qulf-
langan holda saqlanadi. Bolalar va begona kishilar tegishi taqiq-
lanadi, dori-darmonlardan alohida saqlanadi. 
2. Bemorlar va xodimlar uchun mo‘ljallangan tibbiy an-
jomlarni sterilizatsiya qilishdan oldin kimyoviy moddalar yor-
damida tozalanganda, ularning ehtiyot xavfsizligi belgilangan 
qoidalarga rioya qilish orqali kafolatlanadi. 
3. Zararsizlantiruvchi moddalar bilan ishlash uchun
18 yoshga to‘lgan, ish jarayoni, majburiyatlari, texnika xavf-
sizligi va kimyoviy moddalar bilan ishlash qoidalari tanish 
bo‘lgan shaxslar qabul qilinadi. 
4. Zararsizlantiruvchi moddalarni tayyorlash, idishlarga 
quyish ishlari alohida ventilatsiya uskunasini bilin jihozlangan 
xonada o‘tkaziladi. 

---

79 
5. Zararsizlantiruvchi eritma tayyorlashda qo‘lga rezina 
qo‘lqop kiyiladi. Yuzga niqob yoki universal resperator (RU-60) 
tutilib, fartuk taqiladi. Ish tugagach qo‘llar yuvilib, krem 
surtiladi.