Standartlari

Aktsionerlik kapitali va majburiyatlar 

Aktsioner kapital
: 
14. Imtiyozli aktsiya – Bir donasi qiymati - 
100$, 6%, kumlyativ, konvertabil (e’lon 
qilingan, ishlab chiqarilgan va muomaladagi 
aktsiya 10000) 
15. Oddiy aktsiyalar – Bir donasi qiymati – 
10 $, e’lon qilingan 350,000,000 aktsiya, ishlab 
chiqarilgan va muomaladagi aktsiya 
200000,000 
16.Taqsimlanmagan foyda
212,196 
1,579,580 
(183,792) 
694,276 
2,302,260 
961,689 
177,502 
4,203 
121,744 
30,452 
1295,590 
4,475
3602,325
210,486 
1,623,113 
(178,260) 
685,150 
2,340,489 
 
925,026 
182,406 
3,205 
118,446 
25,450 
1,254,533 
 

4,475 

3,599,497

---

256 
17. Sof foyda 
18. Qayta baholashdagi farqlar 
19.Aktsioner kamchiligining hissasi 
20. (14+15+16+17+yoki-18+19) 
21. 
Rezervlar 
Majburiyatlar
 
22. To’lanadigan savdo schyoti 
23. Boshqa to’lanadigan schyotlar 
24. Foyda solig’i bo’yicha majburiyatlar
25. Uzoq muddatli debtlar
26. (22+23+24+25) 
27. 
Muddati uzaytirilgan soliqlar 
28. (20+21+26+27) 
1,000 
2,000,000 
1,015,382 
14,800 
_______ 
3,031,182 
16,450 
309,563 
85,480 
2,960 
155,450 
553453
1,240

3,602,325
 
 
 
1,000 
2,025,000 
1,008,317 
12,845 

3,047,162 

15,250 
 
320,500 
74,285 
3,020 
138,040 

535,845 

1,240 

3,599,497 
 

---

257 
“Foyda va zararlar to’g’risidagi”
hisobot minimum quyidagi moddalarni o’z 
tarkibiga olishi lozim: (a) tushum; (b) operatsion faoliyat natijalari; (c) 
moliyalashtirish bo’yicha xarajatlar; (d) ishtirok etish metodi bo’yicha hisobga 
olinadigan assotsiatsiyalashgan va sho’’ba korxonalarning foyda va zararlaridagi 
hissasi; (e) soliqlar bo’yicha xarajatlar; (f) odatdagi faoliyatidan olingan foyda yoki 
zararlar; (g) favquloddagi holatlar; (h) ozchilikning hissasi; (i) hisobot davridagi 
foyda yoki zararlar (1-son BHXS, 81,82). 
1-son BHXSning 86-95 moddalarida to’g’ridan-to’g’ri “foyda va zararlar 
to’g’risidagi” hisobotda yoki bo’lmasa hisobotlarga beriladigan izohlarda aks 
ettirilishi talab etiladigan moddalar qayd etilgan.
Kompaniyalar “foyda va zararlar to’g’risida”gi hisobotida yoki unga berilgan 
izohlarida 
xarajatlarning xarakteri
yoki ularning korxona 
doirasidagi 
funktsiyalariga
asoslangan xarajatlar tasnifidan foydalangan holda xarajatlar 
tahlilini keltirishlari lozim. 
Tahlilning birinchi metodi 
xarajatlarning xarakteri metodi
deb ataladi. Bu metodda 
“foyda va zararlar to’g’risida”gi hisobotda xarajatlar xarakteriga ko’ra (masalan, 
depresiatsiya va amortizatsiya, materiallar xaridi, transport xarajatlari, ish xaqi, 
reklama xarajatlari) va korxona ichida turli xil funktsional yo’nalishlar bo’yicha 
taqsimlanmaydi. Bu metod uncha katta bo’lmagan korxonalarda qo’llash qo’laydir.
Xarajatlarning xarakteri metodi yordamida tasniflanishi quyidagi ko’rinishda 
bo’lishi mumkin: 
1. Tushum X 
2. Boshqa operatsion daromad X 
3. Tayyor mahsulotlar va tugallanmagan
ishlab chikarish zahiralaridagi o’zgarishlar X 
4. Xom-ashyo va materiallardan foydalanish X 
5. Ish xaqi X 
6. Depresiatsiya va amortizatsiya xarajatlari X 
7. Boshqa operatsion xarajatlar X
8. Jami operatsion xarajatlar (+yoki-3+4+5+6+7) X
9. Operatsion faoliyatdan olingan foyda (1+2-8) X
Ikkinchi metod xarajatlarning yoki 
“sotish tannarxi”
funktsiyasi metodi deb atalib, 
bunda xarajatlar ularning funktsiyasiga ko’ra, sotish tannarxi, realizatsiya va 
ma’muriy faoliyatiga oid xarajatlarga tasniflanadi. Ushbu metod axborot 
foydalanuvchilarga uyg’un axborotlarni ta’min etishda eng sinalgan va umume’tirof 
usul hisoblanadi. Ushbu usulda xarajatlarning tasnifi foyda va zararlar to’g’risidagi 
hisobotda quyidagi ko’rinishda aks ettirilishi mumkin: 

---

258 
1. Tushum X 
2. Sotish tannarxi (realizatsiya qilingan tovarlar tannarxi) X
3. Yalpi foyda (1–2) X 
4. Boshqa operatsion daromad X 
5. Realizatsiya (taqsimlash) bo’yicha xarajatlar X 
6. Ma’muriy xarajatlar X 
7. Boshqa operatsion xarajatlar X 
8. Operatsion faoliyatdan olingan foyda X 
(3-4-5-6-7) 
Ushbu metodda tuzilgan foyda va zararlar to’g’risidagi hisobotni Reckitt & Colman 
pls kompaniyasi misolida ko’ramiz (2.8-jadval):