Microsoft Word yeni vəSAİT. docx

nitq 
adlanır. İkinci qrup kommunikasiya vasitələri dildən, nitqdən kənar vasitələrdir. Bu 
cür vasitələr 
qeyri verbal 
kommunikasiya vasitələri adlandırılır. Onlara müxtəlif 
ifadəli hərəkətləri, mimikanı, pantomimikanı, işarələr sistemini və s. aid etmək 
olar. Psixoloqlar müəyyən ediblər ki, insanın qarşılıqlı fəaliyyəti zamanı ünsiyyətin 
60-80% -i şifahi olmayan, yalnız 20-40% -i şifahi vasitələrlə həyata keçirilir. Şifahi 
olmayan dilin bir xüsusiyyəti onun təzahürünün impulsları ilə meydana gəlməsidir. 
Bu impulsları saxtalaşdırma qabiliyyətinin olmaması bizə adi, şifahi, ünsiyyət 
kanalından daha çox bu dilə etibar etməyimizə imkan verir. Hamı öz jestlərini, üz 
ifadələrini, pozalarını idarə edə bilmir. Gözlər, hərəkətlər insana bir növ məlumat 
sızması kanallarıdır. Aydınlaşdırma və anlamaq üçün sualların köməyi ilə şərhlərin 
həqiqiliyini iki dəfə yoxlamaq olar. İşgüzar qarşılıqlı münasibətlərdə bu fürsətə 
laqeyd yanaşmamaq lazımdır. Üz ifadələri və jestlərin dilini başa düşmək 
həmsöhbətin mövqeyini daha dəqiq müəyyənləşdirməyə imkan verir. Jestləri 
oxuyaraq, rəy bildirəcəksiniz, bu, bütün işgüzar qarşılıqlı fəaliyyət prosesində 
həlledici rol oynayır. Jestlərin birləşməsi belə bir əlaqənin vacib tərkib hissəsidir. 

---

AzTU 
“Humanitar fənlər” kafedrası 
 
 
Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya 
 
58 
Dediklərinizin təsdiq və ya düşmənçiliklə qarşılandığını, danışdığınız insanın açıq 
və ya qapalı, özünü güdən və ya cansıxıcı olduğunu necə başa düşə biləcəksiniz? 
Jestlərin və bədən hərəkətlərinin dilini bilmək yalnız danışdığınız insanı daha yaxşı 
tanımağı deyil, həm də (daha önəmlisi) bu barədə danışmadan əvvəl sizdən hansı 
təəssüratı eşitdiyini də əvvəlcədən bilmək imkanı verir. Bütün bunlar bir nəticəyə 
gəlməyə imkan verir ki, tərəfdaşlarla, həmsöhbətlərinizlə və ya sadəcə 
həmkarlarınızla münasibətlərdə müəyyən nəticələr əldə etmək istəyirsinizsə, o 
zaman heç olmasa şifahi olmayan əsasları, sözsüz ünsiyyəti də bilmək lazımdır. 
İşgüzar ünsiyyətdə hər bir iştirakçı "müşahidəçini izləyir". Təəssüratı və 
tərəfdaşın şifahi olmayan davranışını izləyir. Şifahi olmayan siqnalları "oxumaq" 
bacarığı iş adamına aşağıdakı üstünlükləri verir:
Ø
münasibətlər səviyyəsində başlanğıcda ortaya çıxan çətinlikləri 
tanımaq mümkündür: onlar haqqında "tutma" siqnalları, söhbət 
zamanı yenidən qurulmaq, söhbət taktikasını dəyişdirmək;
Ø
alınan siqnalların təfsirinin düzgünlüyünü iki dəfə yoxlamaqla yanaşı, 
müşahidənin doğruluğuna nəzarət edə bilərsiniz (məsələn, göz yaşları 
çıxdı: onlar əziyyət və ağrı ilə ola bilər, amma sevinc göz yaşları ola 
bilər və s.).
Sözsüz ünsiyyətin ünsürləri daxilində çoxlu məlumatlar var, bunlar arasında 
aşağıdakılar da özünü göstərir.