Raqamli texnologiyalarning Yangi O‘zbekiston rivojiga ta’siri

 
RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING 
YANGI 
O‘ZBEKISTON
 RIVOJIGA 
TA’SIRI
 
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
foydalanish bo‘yicha qo‘llanmalar tayyorlab, dastlabki kartogrammalarni ishlab chiqishgan. Bu 
xaritalar asosida sug‘oriladigan tuproqlarda mikroelementlarning yalpi va harakatchan miqdorlari 
bo‘yicha tasnifi ishlab keltirilgan.
Sug
‘oriladigan tuproqlarning biomikroelementlar bilan ta’minlanganlik darajasi yuqori, 
o‘rtacha, kam ta’minlanganlik darajalariga ajratilgan bo‘lib, tuproqlardan samarali faydalanishda 
ekologik toza, sifatli qishloq xo‘jaligi mahsulotini yetishtirish uchun ha
m tuproqdagi 
biomikroelementlarni chuqur biogeokimyoviy tahlili va raqamli xaritalarini tuzishni zarurati bor. 
Bu guruh mikroelementlarga asosan mis, rux, marganets, bor, kobalt, molibdenlar kiradi. 
O‘simliklar orqali hayvonot dunyosi va insonlarni bu elementlarga bo‘lgan talabi qondiriladi. Shu 
bois ushbu elementlarni tuproqdagi miqdori, migratsiya va akkumulyatsiyasi katta nazariy va 
amaliy ahamiyat kasb etadi. Ko‘pchilik olimlarning tadqiqot natijalariga ko‘ra, bu 
mikroelementlarning miqdori tuproqning qator xossalariga, xususan, mexanik tarkibiga va qatlam 
qalinligiga bog‘liq.
Fermer xo‘jaliklari tuproqlarida o‘simliklar uchun mikroelementlar yetishmasligini 
o‘rganishda yirik masshtabli kartogrammalar tuzish kerakligini o‘z davrida olimlar tomonidan 
ta’kidlangan. Keyingi kunlarda agrotexnik tadbirlar mobaynida NPK li mineral o‘g‘itlarni yuqori 
meyorda solish amaliyoti bir necha bor oshdi. Ye.K.Kruglova, M.Aliyeva va boshqalarning 
ta’kidlashicha, ushbu mineral o‘g‘itlarni meyorini oshirilishi g‘o‘za va bos
hqa ekinlarda hosil 
miqdorini ortishiga olib kelmayapti, aksincha tuproqning fizik, kimyoviy, qolaversa biologik 
xossalarini o‘zgarishiga sababchi bo‘ladi, faqat tuproqqa kam miqdorda o‘simliklarga oson 
o‘zlashadigan mikroelementlarni kiritish 10
-12% ga hosil miqdorini oshirishga olib kelmoqda. 
Mikroelementlar o‘simliklarda kechadigan ko‘plab fiziologik va biokimyoviy jarayonlarda 
ishtirok etadi. Ular ko‘pchilik fermentlar, vitaminlar, o‘suv moddalari tarkibiga kirib, biokimyoviy 
jarayonlarni biologik tezla
tuvchi va boshqaruvchi rolini ta’minlaydi.
Shohimardonsoy konus yoyilmasi “Inoyatxon Shahnoza” nomli fermer xo‘jaligining 
tuproqlari harakatchan Zn miqdoriga ko‘ra kam ta’minlangan guruhga kirishi o‘rganilgan (1
-
jadval).