Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

4.5.2. Iqtisodiy rivojlanish tarixi 
Chexiya yerlari Germaniya Konfederatsiyasi davrida qit'alararo Yevropadagi
eng qulay va geografik joylashuvli davlat sifatida qarb kelingan. Chexiya sanoati 
323
 http://statisticstimes.com/economy/countries-by-projected-gdp.php 
324
 https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm#collapser 

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 521 - 
XIX asrga kelib Bohemiya qirolligi yerlari Avstriya imperiyasining iqtisodiy va 
sanoat yuragi, keyinchalik esa Avstriya-Vengriya hududlari hisoblangan. Chexiya 
yerlari imperiyadagi barcha sanoat mahsulotlarining aksariyat qismini (taxminan 
70%) ishlab chiqardi, ularning ba'zilari deyarli monopol edi. Chexoslovakiya toji 
1919-yil aprel oyida kiritilgan. Avstriya-Vengriya valyutasiga nisbati 1:1 nisbatda 
joriy etilgan bo'lib, Yevropaning eng barqaror valyutalaridan biriga aylandi. 
Birinchi Respublika dunyodagi 10 ta eng rivojlangan davlatlardan biri bo'ldi (AQSh, 
Kanada, Avstraliya, Shveytsariya, Argentina, Buyuk Britaniya, Frantsiya, Shvetsiya 
va Belgiya) davlatlari qatorida turgan. 
Mamlakat raqobatbardosh iste'mol tovarlari ishlab chiqarish tarmog‘iga ega va 
davlatning yirik sanoat tarmoqlarini xususiylashtiruvchi tizimni orqali erishildi. 
Tizimga ko'ra, har bir fuqaroga har qanday davlat shirkatining potentsial 
aktsiyalarini ifodalovchi kvotalarni sotib olish imkoniyati berilgan. Voucher egalari 
keyinchalik tanlangan kompaniyaning sarmoyaviy bazasini ko'paytirib, fuqarolik 
sheriklari bo'lgan xalqni yaratish uchun o'zlarining kuponlarini investitsiya qilishlari 
mumkin edi. Bu Sobiq Ittifoq xususiylashtirish tizimidan farqli o'laroq, kommunal 
aktivlarni fuqarolarga ulashdan ko'ra xususiy kompaniyalarga sotishdan iborat edi. 
Ushbu siyosatning ta'siri hayrtnalarli bo'ldi. Zamonaviy rivojlanish davrida 
tadbirkorlik sub'ektlariga davlat mulkining 97 foizi to'g'ri kelishi taxmin 
qilinmoqda
325
. 
Ko'chmas mulkni eski egalariga qaytarish yo'li bilan xususiylashtirish 1992 
yilda tugatilgan edi. 1998 yilga kelib, korxonalarning 80 foizdan ortig'i xususiy 
shaxslarga tegishli edi. Hozirgi kunda dastur yakunlandi va dastur chexiyalik 
kompaniyalarning har birining aktsiyalariga egalik qildi. Bu dunyodagi eng yuqori 
egalik qiluvchi tadbirkor safini kengaytirdi.