Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

5.2.4. Tabiiy resurslari va Energetika
Ukraina yuqori konsentratsiyalarda bir-birini to'ldiruvchi mineral resurslarga 
ega. Kremenchuk, Bilozerka, Mariupol va Kerch atroflarida joylashgan boy temir 
zahiralari Ukraina yirik temir-po'lat sanoatining asosini tashkil etadi. Dunyodagi 
marganetsli rudalarning eng boy hududlaridan biri Nikopol yaqinida joylashgan. 
Koksga ishlatiladigan bitum va antrasit ko'mir Donets havzasida qazib olinadi.
Ukrainadagi tabiiy gaz, neft va ko‘mir qazib oladigan uchta asosiy soha 19-
asr oxiri 20-asrning boshidan buyon Dinyeper-Donets va Dombas-Lugansk 
hududlariga to‘g‘ri keladi. Ikkinchi jahon urushidan keyin Ukraina tabiiy gazini 
qazib olish 1960 yillarning boshlarida sobiq Ittifoqining umumiy ishlab 
chiqarishining uchdan bir qismini tashkil etgan. Tabiiy gaz qazib olish 1975 yildan 
keyin kamayib bordi. Ukrainaning neft zahirasining kamayishi oqibatida 
respublikani ushbu yoqilg'ilarni import qilishga majbur bo‘lmoqda. 
Ukrainada neft va tabiiy gazni ekspluatatsiya qilish keng truboprovod tizimini 
yaratishni talab qildi. Viloyatdagi dastlabki tabiiy gaz quvurlaridan biri 1920-
yillarda Dashavani Lvivga, keyin esa Kiyevni bog'lab turdi. Sobiq Ittifoqining 1960 

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 696 - 
yillarning oxiri va 70-yillarning boshlarida yirik gaz eksportiga bo'lgan siyosati 
natijasida Ukraina bo'ylab ikkita magistral quvur yotqizilib g'arbiy Yevropaga gaz 
yetkazib berish loyihasi amalga oshirildi. Ukraina energetik ehtiyojlari uchun juda 
ko'p qayta tiklanadigan va atom energiyasiga bog'liq. Gidrotexnika davlatlarining 
elektr energiyasini ishlab chiqarishning 10 foizidan kamrog'ini tashkil etadi. Ko'mir 
qazib olish muhim ahamiyatga ega bo'lsada, Ukraina o'zining ichgi energiya 
talablarini qondirish uchun import qilingan neft va tabiiy gazga tayanadi. Issiqlik 
elektr stantsiyalari mamlakatning Donets havzasi va Dinyeper hududlarida 
joylashgan.
5.2.5. Sanoat 
Sanoat ishlab chiqarish Ukraina iqtisodiyotining juda muhim sektori 
hisoblanadi. Qora metallar, transport uskunalari va boshqa turdagi og'ir texnika, turli 
xil kimyoviy moddalar, oziq-ovqat mahsulotlari va boshqa mahsulotlar sanoatning 
asosiy tarkibi hisoblanadi. Temir va po'lat quvurlar ishlab chiqarish asosan 
mamlakat sanoatining yuragi bo'lgan Donets havzasida ishlab chiqariladi. Mamlakat 
og'ir sanoati avtomobillar, boshqa texnikalar, temir yo'l lokomotivlari va yuk 
vagonlar, dengiz kemalari, gidroelektrik va issiqlik bug' hamda gaz turbinalari, 
elektr generatorlarini ishlab chiqaradi. Bundan tashqari, uy-joy qurilishi va sanoat 
qurilishida yuk ko'tarish, tashish uskunalari va qurilish ishlari uchun boshqa texnika 
anjomlari ishlab chiqaradi. Odatda Xarkov, Odessa, Lvov va Xersonda topilgan 
o'nlab zavodlar ham qishloq xo'jaligi asbob-uskunalarini keng ishlab chiqarish bilan 
shug'ullanadi. Ukrainadagi zavodlar dengiz kemalari, shu jumladan, samolyotlar, 
og‘ir butlovchi va ta‘mirlovchi texnikalar ishlab chiqaradi.
Ukrainaning kimyo sanoati mahsulotlari asosan Kiev, Sumy, Fastiv va 
Korosten 
shaharlarida 
joylashgan 
zavodlarda 
ishlab 
chiqariladi. 
Koks
mahsulotlarini ishlab chiqarish, mineral o'g'itlar, sulfat kislota, sintetik tolalar, 
kaustik soda, neft kimyosi, organik kimyoviy moddalar va pestitsidlar ishlab 
chiqarishni o'z ichiga oladi. 

---