13
4.
Ehtiyojlar maqsadidan kelib chiqib mehnat qilish, dam olish, ish qobi-
liyatini tiklashga bo‘lgan ehtiyojlarga ajratiladi.
Mehnat qilish ehtiyoji insonning o‘zida mujassamlashgan. Mehnatsiz inson
yashay olmaydi. Chunki mehnatsiz nozu-ne‘matlarni yaratib bo‘lmaydi va inson
shaxsi kamol topa olmaydi. Mehnat qilishga ehtiyoji insonda jismoniy mehnat
layoqati va aqliy qobiliyati borligidan kelib chiqadi. Inson mehnat qilar ekan,
albatta ish qobiliyatini tiklash uchun dam olishi va turli ko‘ngilochar tadbirlarda
qatnashishiga ehtiyoj sezadi.
Ehtiyojlar qondirilishi tartibiga ko‘ra yakka tartibda va birgalikda qondiriladigan
ehtiyojlarga bo‘linadi. Har bir inson o‘zining ehtiyojlarining bir qismini yakka
tartibda, boshqa qismini esa birgalikda qondiradi. Moddiy ehtiyojlarning ko‘pchiligi
odatda yakka tartibda qondiriladigan ehtiyojlarni tashkil etsa, ijtimoiy-ma‘naviy
ehtiyojlar ko‘proq birgalikda qondiriladigan ehtiyojlardan iborat. Masalan, kiyim
kiyishga bo‘lgan ehtiyoj yakka tartibda, bilim olishga bo‘lgan ehtiyoj birgalikda
qondiriladi.
5.
Iste‘moldan ko‘zlangan maqsadga qarab shaxsiy va unumli yani ishlab
chiqarish ehtiyojlari farqlanadi. Iste‘mol tovarlari va iqtisodiy resurslarga bo‘lgan
ehtiyoj shular jumlasidandir. Birinchisi insonning bevosita ehtiyojlari bo‘lib, bunda
iste‘mol tovarlari ( xizmatlar) shaxsiy iste‘mol uchun foydalaniladi. Ishlab
chiqarish ehtiyojlari bilvosita ehtiyojlar hisoblanib, yaratish uchun zarur bo‘lgan
ishlab chiqarish vositalari unumli iste‘mol qilinadi.
Jamiyatning, ya‘ni uni tashkil qiluvchi kishilar, korxonalar va davlat
ehtiyojlarining cheksizligi, ularning to‘xtovsiz yangilanib va ortib borishi
Dostları ilə paylaş: