97
1. Shaxs shakllanishiga ta’sir etuvchi omillar va psixologik shart-sharoitlar.
Shaxs shakllanishida u yashayotgan muhit, kishilar, jamiyatning roli juda
kattadir. Masalan, biron mahallada inson shaxsining tarkib topishiga aktiv ta’sir
ko’rsatuvchi besh yuzta o’ziga xos ijtimoiy muhit bor degan ma’noni bildiradi. Bu
yerda shunday bir savol tug’iladi:
«Tashqi muhit inson shaxsining tarkib topishiga
qanday ta’sir qiladi?»
Birinchidan,
ijtimoiy muhitdagi turli hodisalar odamning ongiga bevosita ta’sir
qilib, unda chuqur iz qoldiradi.
Ikkinchidan,
tashqi ijtimoiy muhit ta’sirining chuqurroq va mustahkamroq
bo’lishiga odamning o’zi yordam beradi. Ma’lumki, bolalar o’z tabiatlariga ko’ra, ilk
yoshlik chog’laridan boshlab, nihoyat darajada taqlidchan bo’ladilar. Bolalar katta
odamlarning barcha xatti-harakatlariga bevosita taqlid qilish orqali bu xatti
harakatlarni, yaxshi-yomon fazilatlarni o’zlariga singdirib boradilar, Bolalar oilada,
ko’cha - kuyda, katta odamlarning har bir harakatlarini, o’zaro munosabatlarini
zimdan kuzatib turadilar.
Inson shaxsining tarkib topishida tashqi
ijtimoiy muhit
ning roli haqida gap
borar ekan, shuni ham ta’kidlab o’tish zarurki, ayrim g’ayri tabiiy hodisalar inson
shaxsining tarkib topishida tashqi muhit ta’sirining hal qiluvchi ahamiyatga ega
ekanligini to’la tasdiqlaydi. Biz ayrim tasodifiy hollarda odam bolalarining yovvoyi
hayvonlar muhitiga tushib qolish hodisasini nazarda tutayapmiz. Hayotda bunday
hodisalar juda siyrak bo’lsa ham har holda uchrab turadi. Masalan, Hindistonlik
doktor
Sivg Kalkutta
yaqinidagi o’rmonzorda bo’ri bolalari bilan birga ikkita odam
bolasining ham to’rt oyoqlab yugurib yurganini ko’rib qoladi. Keyin ularni poylab,
qarorgohlarini topib, bolalarni olib ketadi. Ulardan biriga
Dostları ilə paylaş: 
