I. Булим. Бухгалтерия хисоби

Aylanma mablag’lar – 
kassadagi pullar va boshqa mablag’lar 
asoratsiz ishlab chiqarish tsikli davomida, agar ishlab chiqarish tsikli 
qisqa bo’lsa, bir yilgacha muddatda yana pulga aylanishi kerak.
Asoratsiz ishlab chiqarish tsikli – qo’yilgan pul mablag’i yana pulga 
aylanish uchun ketadigan o’rtacha vaqt bilan belgilanadi. Kassa, qisqa 
muddatli investitsiyalar, olinadigan veksellar va tovarlar aylanma 
mablag’dir. Ular bir ishlab chiqarish tsikli davomida yoki bir yil 
davomida yana naqd pulga aylanadi deb qaraladi. 
Kelgusi davr sarflari (oldindan arenda to’lovlari va boshqa shu 
uabilar) korxona maqsadlari uchun foydalanishga sotib olingan 
tavarlarga ham aylanma mablag’ sifatida qaraladi.
Investitsiyalar – 
yaqin yillar davomida sotilmaydigan qimmatli 
qog’ozlar, bir yildan ortiq muddatga berilgan veksellar, kelgusida 
uzlashtiriladigan yer, qarzlarni uzish uchun tashkil qilingan jamg’arma, 
foydalanilmayotgan jihozlar va mablag’lar, binolar va jihozlar sotib 
olish. Investitsiyalarga boshqa kompaniyalar faoliyatlarini nazorat qilish 
uchun qo’ygan mablag’lar ham kiradi. 
Kuchmas mulk va jihozlar
– korxona xo’jalik faoliyatida 
foydalaniladigan uzoq muddatli aktivlardir (er, bino, kuch mashinalar, 
inshoatlar, jihozlar). Bu aktivlar amartizatsiyalanadi (erdan tashqari), 
ya’ni qiymati ularning xizmat davrlari davomida firmalarni moliyaviy 
21
O’zbekiston firmalarida va korxonalarida qo’llaniladigan atamalarga binoan: joriy aktivlar –aylanma mablag’lar; 
investitsiyalar – kapital qurilish; ko’chmas mulk, jihozlar – asosiy vositalardir. 
22
Avval pulga tez aylanadiga mablag’lar (likvidlik darajasi yuqori bo’lgan mablag’lar) yoziladi keyin, esa, kam 
likvidli mablag’lar yoziladi. 

---

70 
natijalariga qo’shib boriladi. Bu guruhga korxonada mavjud bo’lgan tabiy 
rusurslar (urmonzorlar, neft, gaz, konlari va ko’mir shaxtalari).