Mamleketlik universiteti jumanov m. A
Yüklə 3,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
toparli tarqaliw
kop ushirasadi. Bunda individler pada payda etip bir-birinen turli araliqta jaylasadi. Toparli tarqaliw osimliklerde vegetativ jol menen kobeygende, haywanlarda birgelikte tirishilik etiwshi (durkin, pada, koloniya, semya) tiirlerde boladi. Bunday tarqaliw qolaysiz ortaliq tasirinde, yagmy ortaliqtm aymm onnlannda qolayli sharayat boliwi, sonday-aq, qolaysiz faktorlar menen birge ushirasatugm orin ushm xarakterli. Iyelegen kenislikte har bir konkret jagdayda tarqaliw tipi iykemlesken halda boladi. Cenopopulyaciyadagi osimlikler kopshilik jagdayda bir tegis bolmagan halda yagniy boleklegen toparlardi duzip mikrocenopopulyaciya, subpopulyaciya dep atahwshi jiyindmi payda etedi. Bul jiymdilar bir-birinen osoblardm sam, tigizligi, jas qurami, uzaqhgi menen ayrdadi. 229 Kobinshe jiymdmm tigiz orayi az tigizliqta jaylasqan osoblar menen qorshalgan. Cenopopulyaciyanm kenisliktegi bir tekli emesligi waqit boymsha toplamw Mm rawajlaniw xarakterleri menen baylanisli. Haywanlarda, olardm xarakterligine baylanisli osimliklerge salistirganda territoriyaliq qatnaslardi iyelew uqipliliqlan har- qiyli. Hatteki otinqshi faktorlannda kenislikte racional tarqaliwdin bir qatar iykemlesiwler kelip shiqqan. Ascidiya ham mshankalarda koloniyanm osip baratirgan tarepi basqa tur koloniyasma tartilip omn joqarisina qarap 6sedi ham en aqirmda om tan qaldiradi. Biraq eger bir tiirdin koloniyasi ushirassa olardin har biri qonsimn osiwin toqtatadi. Oz tiirin koloniyasi menen toliq oragan halda vegetativ kobeyiwi toqtamaydi, biraq jimsiy onimlerdin ham harektshen lichinkalardm payda boliwi kiisheyedi. Ustrica, otinqshi polixetalardm lichinkalan ximiya stimullarm paydalangan halda sol turdin osobi bar jerde otiradi. . Joqan darejede rawajlangan haywanlarda populyaciyalar ishindegi bolistiriliw basqanhwi instinktler arqali amelge asadi. Bularga asirese territoriyaliq instinktler minez-qulqi tiyisli. Populyaciyanm basqa agzalarmm jaylasiwma tasiri kushli boladi. Populyaciyadagi ayinm toparlardm ham individlerdm bolistiriliwin saqlap turatugm instinktler quslarga, sut emiziwshilerge, jer-bawirlawshilarga, ayinm baliq turlerine tan. Sonin menen birge olar kopshilik omirtqasiz haywanlar tiirlerine, yagniy quramah duzilistegi nerv sistemasina iye bolgan kopshilik nasekomalarga, ormekshilerge, krablarga, osminoglar h.t.b. da koriw mumkin. Barhq hareketleniwshi haywanlar keiiislikten paydalamwma qarap eki toparga bolinedi: otinqshi ham koshpeli. Yüklə 3,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|