Mamleketlik universiteti jumanov m. A

2-baptiri tiykargi juwmaqlan
- ortaliq ekologiyahq tusinik bolip, ol kompleks tabiyiy 
elementler ham waqiyalardan quralgan. Usi ortaliqta tiri 
organizmler olar menen tuwndan-tuwn qatnasta boladi. Ortahq- 
organizmlerdi orap turgan barliq tabiyiy ekologiyahq faktorlar 
(hawa, jaqtiliq, topiraq, h.t.b.) jiymdisi;
- tiri organizimlerge tikkeley tasir etetugm ortahq 
elementlerine ekologiyahq faktorlar delinedi;
- organizmlerdin normal tirishiligi ushm belgili darejede 
sharayat talap etiledi. Eger barliq sharayatlar qolayli bolip, 
olardan biri jetkilikli mugdarda bolmasa, ol sheklewshi fak to r 
dep ataladi. Sheklewshi faktor organizmnin usi sharayatta jasawi 
yamasa jasay almasligin belgilep beredi;
- ekologiyahq faktorlar tiri organizmlerge bolek-bolek ham 
bir-birlerinen ajiralgan halda emes, balkim olar quramah 
kompleks tarizinde bir waqitta tasir qiladi.
Qadagalaw ushin sorawlar ham tapsirmalar
1. Ortahq ham iykemlesiw degen ne?
2
. Iykemlesiwdih qanday korinislerin bilesiz?
3. Ekologiyahq faktorlardin qanday turleri bar?
4. Abiotikaliq faktorlardin organizmlerge tasir etiw mzamli- 
hqlann tusindirip berin.
5. Biotikaliq faktorlarga neler kiredi?
6
. Antropogen faktorlarga sipatlama berin.
7. Akklimatizaciya ham introdukciya degenimiz ne?
8
. Ekologiyahq qatarlar degenimiz ne?
9. Organizmnin makanda jaylasiw qagiydalarm tusindirip 
berin.
10. Uluwma ekologiyaga tiyisli mzamlarga sipatlama berin.
70

---

Ill IMP. TIYKARGI ABIOTIKALIQ FAKTORLAR HAM
ORGANIZMLERDIN EKOLOGIYALIQ
BEYIMLESIWLERI
Tayamsh sozler: jaqtiliq, geliojit, sciofit, fakultativ geliofit,
ultrafiolet, 
infraqizil,