Nutq rivojlantirishning samarali metodlari va usullari
Yüklə 45,69 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Men nimani o‘yladim»
- Adabiyotlar
|
haydab ketaman
2 . 2 Дементьев В.В. Прямах и непрямая коммуникация в онтогенезе. ЬКрУ/ууцгц^.Лтй.брЬ.ш/ггаттаакоп/сЬЛ^сотепсе.Ьт!! - 31.05.2004. Bolalar nutqiy faoliyatining rivojlanishida leksik o„yinlarning ahamiyati kattadir. Chunki bunday o„yinlar bola nutqining o„sishi, fikrlash qobiliyatining rivojlanishi, bilim saviyasining kengayishi va xotirasining yanada mustahqam- lanishiga yordam beradi. Ular intellektual-psixologik o„yin turi sifatida o„quvchilar tomonidan ona tili lug„at tizimining o„zlashtirilishi jarayoni bilan bog„liq masalalarni yoritishda muhim o„rin tutadi. Bolalar nutqiga oid leksik-semantik xususiyatlar 7 yoshdan 11 yoshgacha bo„lgan to„qqiz nafar o„quvchi o„rtasida o„tkazilgan «Men nimani o‘yladim?» nomli topishmoq tarzidagi intellektual- psixologik o„yin jarayonida yaqqol namoyon bo„ldi 3 . Tajribada Jizzax shahridagi ijtimoiy fanlarga yo„naltirilgan maxsus maktab, «Humo» bog„cha-maktabining 1-4-sinf o„quvchilari ishtirok etdi. Sinov jarayoni quyidagi tartibda amalga oshirildi: dastlab bolalarga o„yin ishtirokchilaridan biri biror narsani o„ylab, uning nomini emas, balki ta'rifini og„zaki nutq orqali adabiy tilda ifodalashi, boshqa ishtirokchilar esa ta'riflangan so„zni topib, yozma ravishda qayd etib borishlari kerakligi aytildi. Shundan so„ng javoblar aynan takrorlanmasligi uchun har bir sinaluvchiga o„zi ta'riflamoqchi bo„lgan so„zni boshqa ishtirokchilarga ko„rsatmagan holda yozib borish vazifasi topshirildi. Mazkur leksik o„yinning asosiy maqsadi bolalar tomonidan muayyan tushunchani ifodalovchi leksemaga berilgan ta'rif orqali ularning nutqni idrok etish darajasini aniqlashdan iborat bo„lib, ushbu tajriba usuli o„quvchilar nofaol lug„atining faollashuvini ta'minlaydi, shu bilan birga, bolalarda ziyraklik, sinchkovlik sifatlari va mustaqil fikrlash qobiliyatining rivojlanishiga yordam beradi. O„quvchilarning fikrlash qobiliyatini rivojlantirish bilan bog„liq muhim masalalardan biri ularning lisoniy ongida mantiqiy tafakkurning asosiy birliklari haqidagi tushunchalarni shakllantirish va rivojlantirishdir. Chunki bolaning tafakkurida shakllangan tushuncha narsa-hodisalarga oid umumiy va o„ziga xos belgilarni aks ettiradi. Ijodiy yondashuv asosida o„tkazilgan ushbu o„yin shartiga ko„ra, barcha o„quvchilar tomonidan berilgan ta'riflar ularning og„zaki nutqida adabiy til me'yorlariga muvofiq holda ifodalangan. 3 Синалувчилар нуткида ифодаланган таърифлар дикгафонга ѐзиб олинган. Xulosa qilib aytganda, maktabgacha ta‟lim yoshdagi bolalar tafakkurini rivojlantirish ularda nutq jarayonini rivojlantirishga uzviy bog„liq bo„lib, tafakkur nutqning mahsuli ekanligini hisobga olish zarur. Adabiyotlar: 1. .Бобоева Д.Р Теварак-атрофни ўрганишда мактабгача ѐшдаги болаларнинг боғланишли нутқини ривожлантириш: Пед.фанлари номзоди... дисс.автореф.- Тошкент, 2001. 2. Сайтлин С.Н Язык ребенка. Лингвистика детской речи. M.: Владос, 2000.- 240. Yüklə 45,69 Kb. Dostları ilə paylaş:
|