Iqtisodiyot asoslari

Bozorning Iqtisodiy maqsadlari va vazifalari. 
Bozor 
– ijtimoiy ishlab chiqarishni shunday tashkil qilishini, unda to-
varlarni ishlab chiqaruvchilar xaridorlarning ehtiyojlaridan kelib chiqib 
ni-
mani
qachon va qaysi miqdorda hamda qaysi tovarlarni ishlab chiqarish, bu 
tovarlarni 
qanday qilib
ishlab chiqarish (qaysi resurslardan va qaysi 
texnologiyalar yordamida), 
kim uchun
, iste’molchi kimligidan qat’iy nazar, 
tovar shaxsiy iste’mol uchunmi yoki daromad olish uchun ishlab 
chiqarilishini o‘zlari hal qiladilar. 
Bozorning ishi deyilganda bozorning majburiyati, vazifasi, roli nazarda 
tutiladi. Bozorning bu majburiyatlari jamiyatning iqtisodiy maqsadlaridan 
kelib chiqadi. 

---

36 
Bu 
maqsadlar
quyidagilardan tashkil topadi: 

iqtisodiy o‘sishni ta’minlash, har bir odamning talablarini katta mi-
qdor va hajmdagi, sifatli tovarlar ishlab chiqarish hamda xizmat ko‘rsatish 
vositasida qoldirish; 

iqtisodiyotning samaradorligi yoki mavjud resurslardan minimal xa-
rajatlar qilib, maksimal samara (foyda) olish; 

xo‘jalik subyektlari: ishlab chiqaruvchilar, tadbirkorlar, xodimlarning 
iqtisodiy erkinligi va ishlashni xohlovchi va bunga qobillarning hammasini 
to‘liq bandligi; 

narxlar va baholar, ularning umumiy darajasini sezilarli darajada 
ko‘tarilmagan yoki tushirilmagan, ya’ni inflyatsiyasiz va defetsitsiz optimal 
darajasi; 

jamiyatning ishlovchi va ishlamovchi a’zolari (ishlashga qobiliyati 
yo‘q, kasal, qariyalar) o‘rtasida daromadlarning adolatli taqsimlanishidir. 
Bozorning normal ishlashi va jamiyat uning oldiga qo‘ygan iqtisodiy 
maqsadlarni real amalga oshirish uchun bir qator 
shart-sharoitlarni
ta’minlash zarur. Bular: 
1. Bozor, tovar-bozor munosabatlari faqat xususiylashtirilgan mulk asosid-
agina, tovar ishlab chiqaruvchi, ishlab chiqarish vositalarining egasi bo‘lib, o‘z 
mehnati natijalarini erkin tasarruf eta olgandagina amalga oshirilishi mumkin. 
2. Ijtimoiy ishlab chiqarishda barcha ishtirokchilarning ishlab chiqarish 
va tijorat sohalarida erkinligi zarurdir. 
3. Qat’iy va avtoriter valyutaning mavjud bo‘lishi. 
4. Kredit va moliya munosabatlarining aniq yo‘lga qo‘yilgan va ishlab 
turgan tizimi. 
5. Ishlab chiqaruvchilar va boshqaruv xodimlarining bozor munosaba-
tlariga tashkiliy ravishda va ishonchli qo‘shilib ketish mahorati.