Iqtisodiyot asoslari

3. Sof milliy mahsulot. 
Sof milliy mahsulot (SMM) yalpi milliy mahsulotning undan mahsulot 
ishlab chiqarish vositalarini almashtirish uchun zarur bo‘lgan mahsulot 
qismi (amortizatsiya ajratmalari) olib tashlangandan so‘ng qolgan qismidir. 
NNP – sof milliy mahsulot; 
GNP – yalpi milliy mahsulot; 
A – amortizatsiya. 
4. Shaxsiy daromad 
Shaxsiy daromad alohida shaxslarning ishlab topgan yoki olgan daro-
madning hammasidan iboratdir. U iste’molga, jamg‘armaga soliqlarni 
to‘lashga yo‘naltiriladi, ishlatiladi. 
5. Tasarrufdagi daromad
– bu soliqlarni to‘lashdan tushgan daromad 
+ byudjetdan to‘lovlar tasarrufdagi daromad bevosita iste’molga va 
jamg‘armaga taqsimlanadi. 
Nazorat savollari 
 
1. Bozor xo‘jaligining asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarini aytib ber-
ing. 
2. Milliy hisoblar tizimini ta’riflang. 
GIP=GNP-X 
NNP=GNP-A 

---

81 
IQTISODIY SIYOSATDA DAVLATNING VAZIFALARI 
 
Davlatning iqtisodiy vazifalari 
Har bir mamlakatga uning fuqarolari faol xo‘jalik faoliyatini olib bor-
ishni xohlashlari va olib borishlari, mumkin bo‘lishi uchun qanday sha-
roitlar zarur? 
Insoniyat odamlarga kafolatlangan erkinliklar zarurligini tushunish ja-
rayonida juda murakkab yo‘ldan o‘tib keldi. Bu erkinliklar quyidagilardir: 

o‘z mehnati natijalari va mulkni erkin tasarruf etish; 

tadbirkorlik erkinligi; 

bitishuvlar tuzish erkinligi. 
O‘z mehnat natijalarini erkin tasarruf etish
– bu odam o‘z mehnati 
bilan yaratgan yoki ishlab topgan puliga sotib olgan ne’matlarga egalik qi-
lish, foydalanish, tasarruf etish huquqiga ega ekanligini bildiradi. Bos-
hqacha qilib aytganda, bu shaxsiy va xususiy mulk shakllanadigan asosdir.