4.2. Tezlikni rostlash sifat ko‘rsatkichlari. Elektr yuritma tezligini rostlashni xarakterlovchi asosiy ko‘rsatkichlardan
biri rostlash diapazonidir. Rostlash diapazoni D – bu elektr yuritmaning erishilgan
(o‘rnatilgan) maksimal tezligining minimal tezlikka nisbatidir. Bunda motor
validagi yuklamaning ma’lum oraliqlaridagi o‘zgarishi holati nazarda tutiladi.
Rostlash diapazoni qiymatini aniqlash 4.2 – - rasmda keltirilgan.
4.2 - rasm. Tezlik bo‘yicha rostlash diapazonini aniqlash. Elektr yuritma to‘g‘ri chiziqli mexanik xarakteristikalarga ega deb tasavvur
qilamiz. 1- chiziq mexanik xarakteristikaning tezligi bo‘yicha maksimal qiymatiga
mos keladi.
116
Yuritmaning rostlanuvchi xarakteristikalari pastga qarab 1 – xarakteristikaga
parallel ravishda siljib boradi deb faraz qilaylik, unda bu xarakteristika ham o‘sha
bikirlik β ga ega bo‘ladi. Bu esa zamonaviy boshqariladigan yuritmalarning
aksariyatiga xosdir. Talab qilinadigan maksimal momentni ta’minlaydigan quyi
chegaraviy xarakteristika 2 – xarakteristika bo‘ladi. Uning rostlash diapazoni
maksimal tezlikni minimal tezlikga nisbatiga teng bo‘ladi. U esa berilgan
maksimal va minimal momentlarning o‘rtacha qiymati sifatida aniqlanadi. [8].
M o‘r = D = (4.1)
4.2 - rasmdagi grafikka ko‘ra quyidagini topamiz.
; ; Bu qiymatlarni (4.1) ga qo‘yib hosil qilamiz:
; (4.2)
Bunda,
β – bikirlikning absolyut qiymati.
(4.2) formuladan ko‘rinadiki, rostlash diapazoni yuritma mexanik
xarakteristikasining bikirligiga bog‘liq bo‘ladi: bikirlik qancha katta bo‘lsa,
rostlash diapazoni ham shuncha katta bo‘ladi.
Rostlash sifatining ikkinchi ahamiyatini ko‘rsatkichi tezlikni rostlash
aniqligidir. ω
s
statik xatolik yoki yuklama quyilishi yoki (olinishi)ga elektr
yuritmaning reaksiyasini (ta’sirlanishini) bildiradi. Agar bir chiziqli mexanik
xarakteristikaga ega bo‘lgan rostlanuvchi elektr yuritmani taxlil qilsak (boshqaruv
ta’siriga qarab β doimiy bikirlik bilan pastga ravon siljiydigan), unda absolyut
statik xatolik quyidagiga teng bo‘ladi (4.3 - rasm):
117
ω s = (4.3)
Bu hatolik bikirlik doimiy bo‘lganda butun rostlash diapazoni bo‘yicha bir
xil bo‘ladi.
