o ‘ sish tendensiyasi Vaqt Iqtisodiy ko‘rsatkichning nominal qiymati – bu uning joriy narxlarga
nisbatan hisoblangan qiymati.
Iqtisodiy ko‘rsatkichning real qiymati — biror asos qilib olingan yildagi
narxlarga nisbatan hisoblangan qiymati.
Iqtisodiy davr — mamlakat iqtisodiyotining bir marta tebranishiga — bir
o‘sib, so‘ng pasayishiga ketgan vaqt.
Iqtisodiy o‘sishga ikki xil: ekstensiv va intensiv yo‘llar bilan erishish mumkin.
Ekstensiv o‘sishga qo‘shimcha miqdordagi ishlab chiqarish resurslarini ishlab
chiqarishga jalb etish bilan erishiladi. Buning uchun yangi yerlar o‘zlashtiriladi,
ko‘plab miqdorda foydali qazilmalar va mehnat resurslari ishlab chiqarishga jalb
etiladi. Intensiv o‘sish bor resurslardan samarali foydalanish orqali ta’minlanadi.
Unga fan va texnika yutuqlari, yangi texnologiyalarni ishlab chiqarishga joriy
qilish, mehnat unumdorligini, ishchilarning bilim va malakalarini oshirish kabi
yo‘llar bilan erishiladi.
IQTISODIY RIVOJLANGAN VA RIVOJLANAYOTGAN DAVLATLAR Mamlakatda boy va kambag‘al oilalar bo‘lgani singari, dunyoda ham boy va
kambag‘al mamlakatlar bor. Xalqning boy yoki kambag‘alligi unung iqtisodiy o‘sish
darajasi, ya’ni aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan yalpi milliy mahsulot hajmi bilan
o‘lchanadi. Aholi jon boshiga to‘g‘ri kelgan YaMM miqdorining ko‘p yoki kamligiga
qarab, davlatlar rivojlangan va rivojlanayotgan guruhlariga bo‘linadi. Rivojlangan mam-
lakatlar iqtisodiyoti zamonaviy ishlab chiqarish texnologiyalari, malakali mutaxassislar
bilan ta’minlangan bo‘lib, asosan, sanoat ishlab chiqarish sohalariga ixtisoslashgan.
Rivojlanayotgan davlatlarning o‘zi yana ikkiga: daromadlar darajasi o‘rtacha
va past bo‘lgan davlatlarga bo‘linadi. Bu davlatlar iqtisodiyoti asosan xomashyo
eksporti va qishloq xo‘jaligiga ixtisoslashgan. O‘zbekiston daromadlar darajasi
o‘rtacha bo‘lgan rivojlanayotgan mamlakatlar qatoriga kiradi. Daromadlar darajasi
past bo‘lgan mamlakatlarda aholi daromadining nihoyat darajada past bo‘lganligi
uchun ishlab chiqarishni rivojlantirishga sarflanadigan sarmoya (investitsiyalar)-
lar ham juda kam bo‘ladi. Natijada, mehnat unumdorligi pastligicha qoladi.
Ishlab chiqarish hajmi kamayib, o‘sib borayotgan aholi daromadlari borgan sari
kamayaveradi.
