O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

2.1-rasm. Blok-chizmani ko‘rininshidan lavha
8
 
R.Dadabayeva, Sh.Nasridinova, N.Shoaxmedova, L.Ibragimova, Sh.Ermatov. Axborot-kommunikatsion texnologiyalar 
va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 256 
2 
3 
4 
Yo`q 
Hа 

---

30 
Agar blokning mazmunini ifoda etuvchi so`zlar blokka sig‗masa, u holda 
«izohlar»dan foydalaniladi. Izohlar chizmalarning bo`sh joyida keltiriladi va izoh 
berilayotgan blok bilan chiziq orqali yoki shtrixli chiziq bilan ulanadi (2.2-rasm).
izohlar 
izohlar 
 
2.2-rasm. Blok-chizmaga izohlar qo‘yish
9
Uzoq joylashgan bloklarning bir-biri bilan bo`lgan oqimlar chizig‗i uzilishi 
mumkin. Bunday hollarda uzilish tugagan va boshlangan joyda harf, raqam yoki harf-
raqam ko`rinishdagi «Ulovchi» belgisi qo`yiladi (3.3-rasm). 
2.3-rasm. Blok-chizmaga «Ulovchi» belgisini qo‘yilishi
10
 
9
R.Dadabayeva, Sh.Nasridinova, N.Shoaxmedova, L.Ibragimova, Sh.Ermatov. Axborot-kommunikatsion 
texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 256 
10
R.Dadabayeva, Sh.Nasridinova, N.Shoaxmedova, L.Ibragimova, Sh.Ermatov. Axborot-kommunikatsion 
texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 257 
А 
9 
А 
9 
5 

---

31 
«Ulovchi»ning nomi bo`lib qabul qilib oluvchi blokning nomeri (identifikator) 
xizmat qiladi. Agar oqimlar chizig‗ining o`zaro bog‗lanishi ulovchilari turli betlarda 
bo`lsa, u holda betlararo bog‗lovchi qo`llanilib, uning ichiga bet va blokning 
nomerlari kelitiriladi (3.4-rasm). 
2.4-rasm. Blok-chizmaga betlararo bog‘lovchi belgisini qo‘yilishi
11
 
Blok-chizmalarning asosiy afzalligini, algoritmni tasvirlashning yaqqolligi bilan 
izohlash hisoblanadi.
Masalani yechishning algoritmlarini blok-chizmalar asosida ifoda etib ularning 
yaqqolligini ta‘minlash borasida quyidagi