O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tоshkеnt dаvlаt iqtisоdiyot universitеti

6.3. Oddiy almashuv saralash metodi 
Ushbu metodning g‗oyasi shundan iboratki, agar ikkita yonma yon turuvchi 
elementlar tartib bo‗yicha joylashmagan bo‗lsalar, unda ular joylarini almashtiradilar. 
Bu jarayon elementlar tartibga solinmaguncha takrorlanaveradi. Boshqachasiga bu 
metod ko‗pikchali saralash metodi (yoki oddiygina ko‗pik metodi) deb ataladi.
Masala.
 A(i); i = 1, …, N massivi berilgan. Uni o„sish bo„yicha odiy almashuv 
metodi bo„yicha navlarga ajrating.
Yechim. 
Saralashning mohiyati massivning yonma-yon turuvchi elementlarini 
ko‗p martalab solishtirish va bu elementlarni o‗sib borish tartibi bo‗yicha qayta 
joylashtirishdan iboratdir. Shunday qilib, qo‗shni A1 va A2, A2 va A3, A3 va A4, … 
elementlar navbatma navbat solishtiriladilar. Va agar Aj – 1 >Aj bo‗lsa, unda 
elementlar joylarini almashtiradilar.
Algoritm kiritilgan tuzilmaning ikkita siklga ega. Tashqi sikl i (tashqi sikl 
paramertrining) qiymati 2 dan N gacha o‗zgaradi.
Ichki sikl j (ichki sikl paramertrining) qiymati N dan i gacha teskari tartibda 
o‗zgaradi, bu stakandagi suvda ko‗piklarni suzib chiqishini esga soladi. Ichki davrda 
qo‗shni elementlarni solishtirish va agar kerak bo‗lsa, ularni qayta joylashtirish sodir 
bo‗ladi.
Ma`lumotlarni oddiy almashtirish metodi bilan saralash algoritmining sxemasi 
6.2-rasmda berilgan.
 

---

73 
6.2-rasm. Oddiy almashuv metodi bilan o‘sish bo‘yicha saralash algoritmining 
sxemasi 
Almashtirib saralash algoritmi solishtirishlarning eng ko‗p ehtimol bo‗lgan 
miqdorini amalga oshiradi, ro‗yxatni ko‗p marta ko‗rib chiqish va ko‗pgina joylarni 
almashtirishni bajarishga to‗g‗ri keladi. Bu uni samarasiz algoritm deb hisoblashga 
Boshlash 
i = 2
Kiritish 
A, N 
j = N 
X=Aj-1
Aj-1=Aj
Aj=X