Ultrabənövşəyi işıq mikroskopları. Ultrabənövşəyi şüalar insan gözü tərəfindən qəbul
edilmir. Odur ki, hüceyrələrin və onların quruluş
vahidlərinin bilavasitə ultrabənövşəyi şüalarla adi
mikroskopda
öyrənilməsi
mümkün
deyil.
Q.M.Brumberqin
icad
etdiyi
ultrabənövşəyi
mikroskopları hüceyrə tərkibinə daxil olan maddələrin
əksəriyyətinin ultrabənövşəyi şüaları udaraq özünə xas
spektrini yaratması prinsipinə əsaslanır. Bu cür
mikroskop vasitəsilə istər canlı istərsə də fiksə edilmiş
hüceyrələri tədqiq etmək olar.Müxtəlif şəffaf və rəngsiz
obyektlər qısadalğalı ultrabənövşəyi şüaları udduqdan
sonra fərqli spektrə malik olur.Obyektin qısadalğalı
ultrabənövşəyi şüaları udma intensivliyindən və
xarakterindən asılı olaraq onun adi işiq mikroskopu ilə
görə və öyrənə bilmədiyimiz hissələrini görə bilir və
tədqiq edə bilirik. Son dövrlərdə
ultrabənövşəyi mikroskopiya tədqiqat üsulu kimi tibbdə
və
biologiyada
geniş
istifadə
olunur.
Çünki
ultrabənövşəyi şüalar fonunda canlı hüceyrədə gedən
müxtəlif bioenergetik proseslərlə müşahidə olunan
hadisələri öyrənmək olar. Ultrabənövşəyi şüaların dalğa
uzunluğu (0,290 mkm) görünən işıq şüalarından (0,400-
0,700 mkm) xeyli qısa olduğundan bu mikroskopların
böyütmə imkanı adi işıq mikroskoplarından qat-qat
yüksəkdir. Əgər adi işıq mikroskoplarında 0,2-0,3 mkm
ölçüdə hüceyrə quruluşu tədqiq etmək mümkünsə,
ultrabənövşəyi işıq mikroskoplarında isə 0,11 mkm
ölçüdə obyekti tədqiq etmək mümkündür.
19
Ultrabənövşəyi işıq mikroskopları vasitəsilə
hüceyrədəki bu və digər maddələrin miqdarının
öyrənilməsi,
hüceyrələrin
quruluş
vahidlərinin
fotoşəkillərinin çəkilməsi də mümkündür.