MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ

III faza stasionar çoxalma fazası - Bu zaman qidalı  maddələrin sərf olunub 
azalması  və  ifrazat  məhsullarının  əmələ  gəlməsi  hüceyrələrin  bölünməsinə  mənfi 
təsir  göstərir.  Ona  görədə  bu  fazada  çoxalan  hüceyrələrlə  tələf  olan  hüceyrələrin 
miqdarı nisbi bərabər olur. 
IV  faza  tələf  olma  fazası  –  Burada  tələf  olan  hüceyrələrin  miqdarı  bölünən 
hüceyrələrdən  artıq  olur.  Ona  görə  dəbu  dövrə  tələfolmanın  laqorifmik  fazası 
deyilir
. 

---

40 
 
 
 
Mikroorqanizmlərin qidalanması 
Mikroorqanizmlər yaşamaq,  inkişaf etmək, çoxalmaq  üçün qidalanmalıdırlar. 
Xarici  mühitdən qida  maddələrinin  mikrob hüceyrəsinə daxil olması  və  mikrobun 
həyat  fəaliyyəti  nəticəsində  əmələ  gəlmiş  maddələrin  ifraz  olunmasına  maddələr 
mübadiləsi deyilir.  Bütün canlı orqanizmlər kimi  mikroblar  maddələr  mübadiləsiz 
yaşaya  bilmirlər.  Mikrobların  qidalanması  dedikdə,  biz  maddələrin  daxil  olub 
həzmə getməsini, yəni assimilyasiyanı başa düşürük.  
Mikroorqanizmlərin qidalanması diffuziya (sərbəst daxil olma) və osmos ( hər 
hansı bir təsiri altında daxil olma) yolu ilə yarımkeçirici membran hüceyrələrindən 
hüceyrəyə maye qida maddələrinin daxil  olması və  metabolizm məhsulların kənar 
edilməsidir.  Qida  maddələrinin  membrandan  daxil  olma  sürəti  hüceyrənin 
quruluşundan,  o  cümlədən  onda  və  ətraf  mühitdə  olan    qida  maddələrinin 
konsentrasiyasındanvə ətraf mühit amillərindən asılıdır. 
Mikroorqanizmlər  qida  kimi  müxtəlif  maddələrdən  istifadə  edirlər.  Onların 
tərkibinə    həm  orqanogen  maddələr,  yəni  üzvi  maddələrin  tərkibinə  daxil  olan 
maddələr (oksigen, hidrogen, karbon və azot), həm də mineral  maddələr  (kükürd, 
fosfor,  kalium,  kalsium,  maqnezium,  dəmir)  daxildirlər.  Bundan  əlavə 
mikroorqanizmlərin  normal  inkişafı  üçün  təbi  suda  və  mineral  qatlarda  olan  cüzi 
miqdarda mikroelementlər də tələb olunur (sink, bor, kobalt və marqansovka).   
Bəzi mikroorqanizmlərin inkişafı üçün xüsusi maddələr də -boy maddələri, boy 
stimulyatorları  da tələb olunur. Bu maddələrdə həyat üçün vacib olan vitaminlər, 
amin turşuları və onlara oxşar maddələr olurlar.  
Mikroorqanizmlər oksigen və hidrogenisu və üzvi birləşmələrdən alırlar. Bəzi 
bakteriyalar havanın sərbəst oksigenini də mənimsəyirlər. 
Karbondan istifadə mənbəyinə görə mikroorqanizmlər autotrof (avtos-özü, trofe -
qidalanma) və heterotrof (heteros - başqqası) qruplara bölünürlər.   
Autotrof  mikroorqanizmlər  karbonun  üzvi  maddələrə  çevrilməsində  zəruri  olan 
enerjidən istifadə etmələrinə görə 2 qrupa ayrılırlar: 

---

41 
 
1.  Günəş enerjisindən istifadə edənlər- fototroflar və ya fotosintezedicilər.  
2.  Kimyəvi reaksiyada əmələ gələn enerjidən istifadə edənlər- xemotroflar və 
ya xemosintezedicilər. 
Karbonun  reduksiyasında  hidrogen  daşıyıyıcısı  kimi  üzvi  və  mineral 
maddələrdən  istifadə  oluna  bilər.Bunlara  görə  də  mikroorqanizmlər  2  qrupa: