Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
87
www.elkhan-suleymanov.az
maddi zərərin dəyəri dünyanın ehtiyat valyutası olan dolların 
1994-cü ildəki qiyməti ilə 60 milyard dollar təşkil edirdisə, bu 
miqdar dolların dünya bazarında 1994-cü ildən 2011-ci ilədək 
alıcılıq qiymətinin dəyişməsi nəzərə alınmaqla yenidən hesab-
lanmalıdır. 
Dolların  dünya  bazarında  alıcılıq  qiymətinin  göstəricilə-
rindən biri kimi dünya bazarında qızılın qiyməti göstərilir. Bu 
göstəricidən  istifadə  etdikdə,  dünya  bazarında  1994-cü  ildən 
etibarən qızılın qiymətinə nəzər salmalıyıq. Qızılın giyməti XX 
əsrin  90-cı  illərinin  ikinci  yarısından  2001-ci  ilin  sonunadək, 
demək olar ki, sabit qalmışdır və 2001-ci ildə onun bir unsiya-
sının qiyməti 276,50 dollar təşkil etmişdir. Lakin 2002-ci ildən 
başlayaraq  dünya  bazarında  qızıl  bahalaşmağa,  dollar  isə, 
əksinə,  qiymətini  itirməyə  başlamışdır  və  2011-ci  ilin  birinci 
yarısında qızılın bir unsiyasının dəyəri orta hesabla 1500 ABŞ 
dolları məbləgində olmuşdur.  Göründüyü  kimi,  2002-ci ildən 
başlayaraq 2011-ci ilədək dünya bazarında qızılın bir unsiyası 5 
dəfədən artıq bahalaşmış, dollar isə müvafiq olaraq inflyasiyaya 
məruz qalaraq, 5 dəfədən artıq öz alıcılıq qiymətini itirmişdir 
[72]. Beləliklə, 1994-cü ildə Ermənistanın silahlı təcavüzü və iş-
ğalı nəticəsində Azərbaycana dəymiş bilavasitə maddi zərərin 
dəyəri 60 milyard olmuşdursa, 2011-ci il qiymətləri ilə həmin 
zərərin miqdarı 300 milyard dollardan artıq təşkil edir.
Bununla bərabər qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycana vurul-
muş maddi zərərin miqdarı ilbəil artmışdır. Belə ki, işğala qədər 
keçmiş  Dağlıq  Qarabağ  Muxtar  Vilayəti  inzibati  ərazisində 
Azərbaycanın  ümumdaxili  məhsulunun  təxminən  15%-i  for-
malaşırdı.  İşğal  olunmuş  digər  7  rayon  isə  Azərbaycanın 
ümumdaxili  məhsulunun  təxminən  10%-i  formalaşdırırdı. 
Odur  ki,  Ermənistan  tərəfindən  Azərbaycan  torpaqlarının  iş-
ğalı nəticəsində Azərbaycan hər il təxminən özünün ÜDM-nun  
25%-ni  itirir.
Qeyd  edilənləri  nəzərə  aldıqda,  işğala  qədər  Azərbaycan 
Respublikasının ümumdaxili məhsulunun formalaşmasını