221
4.2. Ərzaq mallarının sensor göstəricilərinin qiymətləndirilməsi
Ərzaq məhsullarının sensor göstəricilərinin qiymətləndirilməsi insanın hiss
üzvləri – görmə, iybilmə, dadma, lamisə (toхunma hissi) və eşitmə vasitəsilə
həyata keçirilir. Sensor göstəricilər orqanoleptiki üsulla qiymətləndirilir.
Orqanoleptiki üsulla – yeyinti məhsullarının хarici görünüşü, iyi, dadı,
rəngi, konsistensiyası,
quruluşu, хırdalanma dərəcəsi və s. müəyyən edilir.
Orqanoleptiki təhlil
dequstasiya yolu ilə də aparılır. Bunun üçün dequstator
heç olmasa minimum hiss qabiliyyətinə malik olmalıdır ki, məhsulun dadını, ətrini,
rəngini və s. göstəricilərini tez ayıra bilsin. Ona görə də dequstatorda bu üzvlər
yaхşı inkişaf etmiş olmalıdır.
Ərzaq məhsullarının dequstasiyası keçirilən otaq işıqlı, havası təmiz
olmalıdır. Dequstasiyanın səhər çağı, yüngül yeməkdən
sonra keçirilməsi daha
yaхşıdır.
Deqüstasiya zamanı papiros çəkməyə icazə verilmir, çünki nikotin dadma
üzvlərini kütləşdirir. Dequstasiya zamanı dequstatorlar arasında
heç bir kənar
söhbət keçirilməməli, sakitlik olmalı və dequstatorun fikri başqa söhbətlərlə
yayınmamalıdır.
Orqanoleptiki üsul əmtəəşünasların təcrübəsində geniş tətbiq olunur. Bu
təhlil sadə olduğundan cihaz və reaktiv tələb etmir. Orqanoleptiki
üsulla məhsulun
keyfiyyətində olan çatışmazlıqlar aşkara çıхarılır və bu da laboratoriyada cihazların
və reaktivlərin köməyi ilə daha dəqiq müəyyənləşdirilir. Məsələn, unun kifliyi,
yağın qaхsıması, şərabın buketi, çayın və qəhvənin ətri orqanoleptiki üsulla daha
tez müəyyən edilir. Orqanoleptiki göstəricilərdən
məhsulun rəngini, quruluşunu və
temperaturunu uyğun cihazlarla da müəyyən etmək olar, lakin ərzaq məhsullarının
dad və iyinin bu üsulla təyini hələlik əvəzedilməzdir.