Seyidov miRİŞ MÜASİr etiket ensiklopediyasi

ƏDƏBLƏ İÇMƏYİ
 
BACARIRIQMI?
Hansı
 şərablar 
bir 
dəfəyə, hansıları qurtum-qur­
tum 
içilir?
Araq
 
və
 şampan
 axıra qədər içilir. İçki nə qədər 
tünd
 olarsa, qədəh 
bir o qədər kiçik götürülür. Araq və 
likör
 50, konyak 
30 qramlıq qədəhlərdə içilir. Konyak 
qədəhlərinin
 yuxarı
 
hissəsi ensiz olmalıdır. Bu 
ona gö­
rədir ki, qədəhi 
əlimizin hərarəti ilə istiləşdirə bilək. 
Nəticədə konyakın yaxşı ətri gəlir və bu qoxu uzun 
müddət 
qədəhdə qalır. Araq və şampan soyudulmalıdır.
Şampan
 
süfrəyə açılmamış verilir. 
Şampanın 
süfrədə
 partladılmasından çoxları
 fərəhlənir. 
Bu ədəb­
sizlikdir. İçki elə
 açılmalıdır ki,
 səs-küy olmasın. Sal- 
fetkanın 
kənarı ilə tıxacı bağlayıb,
 şampanı sol əllə tu­
turuq.
 
Sağ əllə tıxacın məftilini açırıq. Sol əli asta-as­
ta tıxacdan çəkirik. Axırıncı 
dəfə 
fırladanda butulkanı 
kənara 
yönəldib,
 
ondakı təzyiqi ehtiyatla buraxırıq. Bu 
halda 
butulkanı möhkəm saxlamaqla, yana əyib butul­
kada qalan
 qazı buraxırıq.
 Belə vəziyyətdə içkidən 
bir 
damcı
 da
 yerə tökülmür.
Şərabların
 təsnifatı 
aşağıdakı kimidir: süfrə (ağ, 
qırmızı), 
desert 
(tünd və şirin), köpüklənən, qazlı.
 Hər 
bir şərab 
özünəməxsus qoxuya, dada, rəngə və 
tündlüyə malikdir.
Şərab qəlyanaltı 
ilə içilmir, qəlyanaltı şərabla 
yeyilir.
 Qəlyanaltı 
şəraba görə verilmir, şərab qəlyanal­
tıya, yeməyə və desertə görə seçilir. Məsələn, soyuq 
qəlyanaltıya
 konyak deyil, araq və ya 
araqdan hazırlan­
mış içkilər verilir.
 Balıqdan hazırlanmış xörəyə azacıq 
soyudulmuş
 
turş şərab, ət xörəyinə ev hərarətində olan 
qırmızı
 turş şərab, desertə 
şampan və ya desert şərabı, 
qəhvəyə 
konyak
 və ya likör verilir.
230
231

SÜFRƏDƏN
 
NƏYİ ƏLLƏ 
GÖTÜRMƏK OLAR?
-
 
Qəndi (əgər maşa olmasa).
-
  Bulkanı,
 pirojnanı
 (bərk), peçenini.
- 
Konfeti.
-  Meyvəni.
- 
Çörəyi.
APERİTİV
 NƏDİR?
Aperitiv süfrə başına yığılmamışdan əvvəl qonaq­
ları məşğuletmə üsullarından biridir. Aperitiv maraqlı 
söhbət üçün imkan yaradır, yeməkdən əvvəl qonaqların 
iştahını 
açır. Aperitiv çox vaxt süfrə açılmamışdan 
əv­
vəl
 qonaqları azacıq
 
tünd desertə və ya soyuq içkilərə 
qonaq
 
etmək mə'qsədi daşıyır.
Aperitiv yalnız naharda və ziyafətdə təklif 
olun­
mur.
 Bəzi dövlətlərdə 
aperitiv nahardan sonrakı çay 
zamanı, 
İngiltərə və Amerikada isə hər (səhər yeməyin­
dən başqa) yeməkdə
 
verilir.
Aperitivə hansı
 içkiləri 
təklif etmək olar? Ən 
yaxşısı 
şampandır. Son vaxtlar zövqə 
görə fransız, is­
pan,
 italyan 
və alman şərabları təklif edilir.
Yeməkdən
 qabaq turş 
və kəmşirin şerri verilməsi 
bir ənənəyə 
çevrilib. Nahara azacıq araq, viski, kon­
yak,
 
şam
 
yeməyinə isə tünd çaxır verilir.
Bəziləri
 belə hesab
 
edirlər ki, aperitivə birinci xö­
rəyə
 
və ya qəlyanaltıya verilən şərabları vermək lazım­
dır.
 
Lakin bu vaxt şirin şərab verilməməlidir. Ən çox 
yayılmış
 aperitiv kokteyl
 hesab edilir. Sənətkarların 
fikrincə
 buzlu bermutun meyvə
 şirəsi ilə qatışığı 
ən 
yaxşı aperitivdir.
Müxtəlif
 
çeşidli şərablardan, xüsusilə 
masandra- 
dan, 
portveyndən, 
Gürcüstan və Moldav turş çaxırından, 
Riqa qara 
balzamından və s. istifadə etmək olar.
İsti
 havalarda 
sərinləşdirici 
içkilər bərabər nis­
bətdə
 
ağ
 
şərab, mineral su 
və təmizlənmiş meyvə dilim­
ləri
 ilə verilir.
Yayda turş ağ şərab ilə qara qarağat konyakı və 
ya şirə 
vermək qəbul olunmuşdur.
Aperitiv
 kiçik
 
sinidə, tünd içkilər qədəhlərdə (35- 
50
 qr), desert və ətirləşdirilmiş şərablar reynveyn 
və 
laf
 
it
 badələrində, qarışdırılmış 
içkilər tublerdə (kok­
teyl
 
badələri) verilir. Kokteyl saman çubuğu ilə içilir.
Əgər aperitiv qonaq 
otağında, kabinetdə və eyvan­
da qonaqların divanda, kreslolarda əyləşdikləri vəziyyət­
də
 verilirsə, xüsusi arabadan istifadə edilsə,
 yaxşı olar.
Badələr
 
qonaqlara təqdim
 
edilərkən, onların altına 
bəzəkli kağız və ya karton badə altlığının qoyulması yax­
şı
 olar.
 İşlədilmiş badələr 
arabanın alt rəfinə 
qoyulur.
Bəzi
 
qonaqların
 
gecikməsi 
nəzərdə tutulursa, 
aperitivə
 qovrulmuş fındıq, 
qoz, duzlu badam, duzlu 
çubuq,
 meyvə, ədavalı
 tərəvəzlər verilir.
HƏR
 İÇKİNİN ÖZ BADƏSİ OLMALIDIR
-
  Qırmızı
 turş şəraba hündür dayanaqlı, ağ şəra­
ba isə eyni ilə o cür, lakin bir qədər kiçik badələr məs­
ləhət
 
görülür;
-
  desertlər
 çox da 
böyük olmayan dəyirmi qədəh­
lərdə;
-
 
xores şərabları çox da böyük olmayan ensiz qə­
dəhlərdə;
-
  şampan 
kubok formalı ensiz və ya fincana oxşar 
nazik
 uzun
 
dayanaqlı enli badələrdə;
-
  aperitiv, kokteyl,
 
likör və ya
 konyak müxtəlif 
formalı
 kiçik qədəhlərdə verilməlidir.
Viski 
üçün
 qədəhin alt hissəsi qalın 
şəffaf olma­
lıdır ki, az həcmli
 içki
 çox görünsün.
Ən kiçik qədəhlər araq üçün
 
müəyyən edilib.
Punş
 
üçün hündür, 
enli və 
qalın şüşə qədəhlər 
götürülməlidir ki, qədəh isti içkidən çatlamasın.
Alkoqolsuz içkilər, mineral sular, şirələr üçün 
stəkana oxşar xüsusi hündür badələrdən istifadə 
olunur.
232
233

İLK YEMƏK 
DƏSTİ NƏ VAXT 
YARANMIŞDIR?
tik
 
dəfə 
bıçaq icad olunub. Bu b.e.-dan
 50 
min il 
əvvəl 
əvvəl 
olub. 
Ancaq əsas yemək dəsti kimi yox, in­
sanlara
 lazım olan ən qədim alət kimi.
 Yemək dəsti ki­
mi bıçaqdan b.e.-dan 
8-10 min il əvvəl istifadə 
etməyə 
başlayıblar. Belə bıçaqlar daşdan düzəldilib. Bundan 
sonra
 tunc 
bıçaqlardan istifadə olunub. B.e.-dan min il 
əvvəl
 isə dəmirdən düzəldilmiş bıçaqlar dəbə düşüb;
Yemək
 dəstinin ən
 
mühüm və geniş yayılmış 
növü
 olan 
qaşıq isə b.e.-dan təxminən üç min il əvvəl 
3-cü neolit dövründə yanmış gildən düzəldilmişdir. 
Sonralar qaşıq tuncdan, buynuzdan, daha sonra isə qı­
zıl
 və gümüşdən düzəldilmişdir.
Çəngəl,
 bıçaq 
qaşıqdan xeyli sonra yaranmışdır. 
XI 
əsrdə icad olunan qızıl çəngəl biz şəklində olub, dəs­
təyi
 isə 
fil sümüyündən hazırlanmışdı. Bu
 
çəngəl Bi­
zans
 şahzadəsi üçün nəzərdə tutulmuşdu.
Son zamanlar isə İngiltərədə
 balıq 
üçün ayrıca bı­
çaq düzəltməyə başlayıblar.
UŞAQLAR 
SÜFRƏDƏ
 ÖZLƏRİNİ
 
NECƏ APARMALIDIRLAR?
Uşaqlar
 süfrədəki çəngəl-bıçaq dəstindən düzgün 
istifadə etməli və yemək qaydalarını 
öyrənməlidirlər.
Masa ətrafında düz oturmalı, süfrədə dirsəklən­
məməli,
 
o yan-bu 
yana fırlanmamalı, süfrə ilə oynama­
malı 
və onu
 çəkməməlidirlər.
Xörəyin
 
verilməsini 
gözləməli,
 çörəyə əl vurma­
malı,
 süfrədəki çəngəl-bıçaq
 dəstinə 
toxunmamalı və 
stəkanı stəkana vurmamalıdırlar.
Şorba isti olarsa, onu üfürməməli, marçıltı ilə ye­
məməlidirlər.
Çörəyi bıçaqla kəsməməli və dişləməməlidirlər.
Onu
 
əllə kiçik tikələrə 
bölüb yeməlidirlər.
Qaşıq 
və bıçaq sağ əllə, çəngəl isə sol əllə tutul­
malıdır.
 
Yalnız xörək
 çəngəl
 ilə yeyiləndə sağ ələ alı­
nır.
 Bıçaq isə əldə saxlanılmalıdır. Kəsilməyən xörək­
ləri
 yeyəndə çəngəl
 sağ əllə
 tutulur.
Bıçaqla
 kəsilən ət və başqa xörəkləri 
xırda-xırda 
bölüb
 yemək düzgün deyil. Belə yeməklərdə 
bir tikəni 
bıçaqla
 
kəsib yeyəndən sonra 
o birisi kəsilir.
Bıçağı
 ağıza 
almaq, dişdə qalan yeməyi çəngəllə 
çıxarmaq
 olmaz.
Yeyib qurtarandan sonra bıçaq və çəngəli süfrəyə 
qoymaq
 olmaz. 
Onlar tutacaqlan sağ tərəfə olmaqla 
boşqaba
 
qoyulur.
Ağzı dolu vəziyyətdə danışmaq olmaz.
QAŞIQDAN İSTİFADƏNİ VƏ FİNCANDAN
 İÇ­
MƏYİ
 
UŞAQLARA NƏ VAXT ÖYRƏTMƏLİ?
Körpə 7-8
 aylığında
 əlinə verilən şeyləri tuta bi­
lirsə, deməli, onlara
 müəyyən qədər “etibar
” etmək 
olar. 
Uşaqlar 
üçün yüngül, həm də davamlı fincan al­
maq
 lazımdır. Fincanı əvvəlcə körpənin əlinə boş ver­
mək
 lazımdır. Fincanı əldə tutmağı öyrənəndən sonra, 
oraya
 
su 
və ya şirə əlavə edilməlidir. Su və şirə tədri­
cən artırılmalıdır. Sonra uşaq bu işi 
böyüklərin köməyi 
olmadan
 yerinə yetirməlidir. 8-9
 aylıq 
uşaq özünə “xid­
mət
” edə bilər.
234
235

QONAQ
 UŞAQLIDIRSA
GEYİMİN BOY-BUXUNA UYĞUNLAŞDIRILMASI
Dostlarınızı
 
və qohumlarınızı uşaqları ilə birlikdə 
qonaq
 dəvət
 
edibsinizsə, bu vaxt uşaqlar böyüklərdən 
nümunə
 
götürürlər.
 Yadda 
saxlayın ki, uşaqlara 
göstə­
rilən 
diqqət 
və qayğı
 uzun müddət onların yaddaşında 
qalacaq.
Məsələn * kokteyl qonaqlığı uşaqlar
 
üçün sözün əsl 
mənasında
 kokteyl gecəsi olmalıdır. Çünki uşaqlar 
kok­
teyli çox
 sevirlər. Xüsusilə tərkibində dondurma,
 
qaz­
lı
 su, yumurta sarısı, buz 
və meyvə olan kokteyli.
Kokteyl
 qonaqlığında uşaqların ayrı otaqda 
otur­
ması
 
daha yaxşı 
olar. Onlar 
üçün silindr formalı badə­
lər
 seçilir. 
Yaxşı olar ki, badələr bəzəkli və ya rəngli 
olsun.
 Uşaqlara 
büllur 
qablarda kokteyl verilməsi məs­
ləhət deyil. Uşaqlar üçün açılmış süfrədə kağız və ya 
kətan 
salfetka 
olmalıdır. Süfrəyə 
meyvə üçün nimçələr 
də düzülməlidir.
QADINA_(HƏYAT_YOLDAŞI)_“QONAQ”_GETMƏK'>QADINA (HƏYAT YOLDAŞI) 
“QONAQ” GETMƏK
Keçmişdə imkanlı ər 
və arvad ayrı-ayrı otaqlarda 
yatırdılar.
 
Onlar 
yalnız bir-birinə “qonaq” gedirdilər. 
Bu
 təsadüfü
 deyildi...
Çünki
 
bir yataqda yatan 
ər-arvad arasında daim 
enerji
 mübadiləsi 
gedir. Birinin enerjisi digərinə 
müsbət
 
təsir edirsə, bu yaxşıdır, 
mənfi təsir göstərir­
sə, deməli, ayrı-ayrı yorğanda yatmaq məsləhətdir. Be­
lədə onlar
 arasında enerji mübadiləsi azalar və hər 
iki­
si olduqca mənalı istirahət edərlər.
Uşaqların ayrı
 otaqda
 yatması məsləhətdir.
 Bəzən 
evdəki
 şəraitsizlikdən
 uşaqlar nənə və babaları ilə bir 
otaqda yatmalı 
olurlar. Bu vaxt çarpayılar arasındakı 
məsafə dörd
 metrdən az olmamalıdır. Bu uşaqları bəzi 
xəstəliklərdən, enerji
 mübadiləsindən qoruyar.
Balaca
 
boylu, iri ombalı və iri döşlü qadınlar da­
ha
 çox tünd
 
rəngə
 
üstünlük verməlidirlər (göy, 
qəh­
vəyi, tünd 
yaşıl). Ayaqqabı isə paltarın rənginə 
uyğun 
seçilməlidir.
 Belə geyimlərdə qadın nisbətən hündür 
görünür.
 İri güllü, enli yubkalar (tuman), 
parlaq rəng­
lər
 diqqəti 
daha 
çox 
cəlb etdiyindən onlardan qaçıjı.
Qılçı
 
gödək, uzun bədən adamlarda kəməri enli 
şalvar 
və yuxarısı qısa geyim gözəl görünür. Uzun svi- 
terdən və üçbucaq şəkilli dərin kəsiklərdən uzaq olun.
Beliniz
 yoxdursa, çiyniniz ensizdirsə, qarnınız 
irəli çıxıbsa, onda 
bədəninizə yaxşı oturmuş şalvar, 
yubka və 
enli jaket 
geyinməklə bir qədər kök görünə 
bilərsiniz.
Ayağı və döşü kiçik, ombası enli qadınlar açıq 
rəngli
 
və enli paltarlara üstünlük verməlidirlər. 
Döşünüzün qabarıq
 görünməsini 
istəyirsinizsə, broşka- 
dan 
istifadə etməlisiniz.
GƏLİN NECƏ GEYİNMƏLİDİR?
Gəlin
 paltarı ağ rəngdə olsa, 
daha yaxşıdır. Lakin 
mavi, 
çəhrayı və 
bej rəngə çalan gəlin paltarları da 
geyinmək olar. Gəlin bənövşəyi və tünd rəngli paltar 
geyinməməlidir.
Paltarın uzunluğu dizdən aşağı olmalıdır. Paltar 
qolsuz
 
və
 ya qısa qollu olarsa, dirsəyə qədər 
əlcək ge­
yinilməlidir.
 Uzun
 
kəsikli, çiyni 
açıq paltara çiyinlik, 
şərf və ya 
uzun duvaq 
əlavə edilməlidir.
Sərbəst
 
ansambla fata, 
şlyapa, örtük daxildir.
Bəy
 toyda qara 
kostyumda və başı açıq 
oturmalıdır.
Gəlinin
 və bəyin geyindiyi paltarları toydan sonra 
da 
saxlamaq
 lazımdır.
 Onları satmaq olmaz. Çünki bu 
paltarlar
 
Allahdan
 işıq alıb.
236
237

QALSTUKUN BAĞLANILMASI
Qalstuk
 əsasən kişi geyimi 'hesab olunur. 
Lakin 
qadınlar
 
da onun necə bağlanılmasını bilsələr 
yaxşı 
olar.
QADIN
 ŞALVARININ 
TARİXİ
Qadın
 
şalvarı
 
200 ildir dəbdədir. Patriotikliyin 
yüksəlişi
 dövründən 
dəblə gedən bəzi aristokrat 
fransızlar Fransa və 
Böyük Britaniya arasında gedən 
müharibədə
 
iştirak edən orduya 
öz 
rəğbətlərini bildir­
mək məqsədilə
 
salonlara əsgər şalvarlarında, mundir­
də, uzunboğaz çəkmələrdə gəlirdilər. Bu gün rəsmi su­
rətdə
 
qadın şalvarının 
yaranması günü hesab edilir. 
Ancaq
 şərqdə qadınlar 
şalvar geyinməyə çox-çox əvvəl­
dən 
başlamışlar. Odur ki, qadın şalvarının 
hansı dövr­
də 
yarandığını deməkdə çətinlik çəkirik.
KOSMETİKA
Dekorativ
 
kosmetikadan istifadə edərkən, bunlar­
dan
 qorunmaq
 
lazımdır:
-  Gözə 
çəkilən xətdən. 
Bu 
xətt 
çox qalın olmama­
lıdır.
 
Qalın 
çəkilən xətt gözü kiçik və yorğun göstərir.
-  Göz
 
qapağını rəngləməkdən. Qalın çəkilən rəng, 
yaxşı görünmür 
və gözün kənarındakı qırışıqları aydın 
göstərir.
-
  Tuşdan. 
Tuş 
bir bərabərdə çəkilməlidir. 
Su çə­
kən
 tuşdan 
istifadə edərkən, birinci qatın qurumasını 
iki dəqiqə gözləyib, sonra 
ikinci qatı çəkin. Adi tuşdan 
istifadə edirsinizsə, onda birinci qatın 
qurumasını göz­
ləməyib, ikinci qatı çəkə bilərsiniz. Yalnız bundan son­
ra
 
kiprikləri 
xüsusi daraqla 
daramaq olar.
AİLƏ 
VƏ
 
YAXINLARIMIZA QARŞI VƏZİ­
FƏLƏRİMİZ
Ailə:
 
ər-arvad, ata-ana, uşaqlar və 
yaxınlardan 
meydana gələn
 topluluğun adıdır.
Cəmiyyətin 
nüvəsi, ən 
kiçik nümunəsi ailə 
ocağıdır.
 
Cəmiyyətlər
 ailələrdən 
qurulur.
Ailə üzvləri arasındakı qarşılıqlı 
vəzifələr çox 
əhəmiyyətlidir. Bunları 
qaydasıyla yerinə yetirənlər 
cəmiyyətin
 davam və 
əbədiliyinə xidmət etmiş, yetir­
məyənlər
 isə cəmiyyət nizamını 
pozmuş, fərdi və icti­
mai 
tərbiyədən
 nəsibini almayan bəxtsiz şəxslərdir.
İnsan
 yaradanına
 
və onun yaratdıqlarına, məm­
ləkətə qarşı borclu olduğu vəzifələri, böyüklərə hör­
mət, 
kiçiklərə şəfqət və insanlıq vəzifələrini əvvəlcə 
ailədə
 
öyrənir. Ailə sevgi və təcrübənin ilk mənbəyidir.
Ailəni təşkil edən fərdlərin qarşılıqlı vəzifələri:
1-
  Ər-arvadın qarşılıqlı 
vəzifələri,
2-
  Ata-ananın
 uşaqlarına, 
uşaqların da ata-anaya 
qarşı 
vəzifələri,
3-  Bacı-qardaşların qarşılıqlı vəzifələri,
4-
 
Qohum-əqrəbanın bir-birinə qarşı vəzifələri.
1- 
Ər-arvad və 
qarşılıqlı vəzifələri
a)
 Ər-arvad ailə ocağının 
iki 
təməlidir. Bu təməl 
evlənməklə qurulur. Buna görə də İslamiyyətdə 
evlənməyin çox böyük 
əhəmiyyəti var. Ailə ocağının 
qurulması və cəmiyyətlərin təşəkkülü evlənməklə olur.
Buna
 görə də Peyğəmbər 
Əfəndimiz: “Evləniniz, 
çoxalınız. 
Çünki
 
mən qiyamət günü digər ümmətlərin 
qarşısında
 sizin, çoxluğunuzla fəxr edəcəyəm”
, deyə 
buyurmuşdur.
239
238

b) Bir 
millətin ən qiymətli xəzinəsi onun sahib 
olduğu əhalisidir. 
Cəmiyyətin intizam və təmizlik için­
də 
yaşaması və əbədiliyi buna bağlıdır. İnsan möhtac 
olduğu sərbəstliyi, sakitliyi, ən səmimi sevgi və şəfqət 
duyğularını
 ana qucağında, 
ata ocağında tapır.
v)
 Həqiqi bir əngəli
 
olmadıqca 
evlənməyənlər, 
şəxsi 
və insani vəzifələrindən qaçmış sayılır. Çünki 
insan
 insanlıq
 fəzilətlətlərini, şərəfini, müdrikliyini 
ancaq evlənməklə qoruya 
bilir.
q)
 
Ailə ocağında kişi evin böyüyüdür. Bunun 
üçün
 
bütün kənar işləri idarə etmək, evin, aiiənin hər 
cür
 ehtiyaclarını yerinə yetirmək, bu
 məqsədlə 
də bir 
iş,
 
güc sahibi olmaq məcburiyyətindədir.
Ailədə
 kişi arvadına 
din 
və dünya bilgilərini öy­
rətmək,
 qadınlara 
qarşı hər 
zaman nəzakətli, mər­
həmətli,
 
yumşaq rəftar etməklə vəzifəlidir.
Peyğəmbər
 Əfəndimiz: “Qadınlara kərim olanlar­
dan başqası ikram 
etməz. Onlara xəyanət və hörmət­
sizlik edənlər pis adamlardır”
, deyə buyurmuşdur.
Qadın
 
da ailə yuvasının salamat davamı üçün, 
ərini
 
evin böyüyü kimi tanımalı, ona sevgi və hörmətlə 
bağlanmalı,
 
uşaqlarının 
sağlamlığına, tərbiyələrinə, 
biliklərinə əhəmiyyət verməli, ərinin qazancını israf 
etməməli,
 
evinin tərtib və düzəninə diqqət yetirməli­
dir.
Evin
 
içində və kənarda ərinə tam bağlı olaraq 
qalmaqla təmizliyini, namus 
və şərəfini qorumaq da 
qadının
 
vəzifəsidir.
Sevgili Peyğəmbər Əfəndimiz:
 “Qiyamət günündə 
qadından
 əvvəlcə 
namaz, sonra da 
ərinə itaət edib 
etmədiyi
 
soruşulacaqdır.
 Namazını qılan, orucunu 
tutan, nəfsini haramdan saxlayan qadının 
gedəcəyi yer 
doğruca cənnətdir”
, deyə buyurmuşdur.
Müsəlmanlıqda
 ailənin əhəmiyyəti -Çox böyükdür. 
Bu 
yuvanın
 iki təməli olan 
ər-arvad qarşılıqlı haqq və 
vəzifələrini bilib, yoluyla hərəkət edərlərsə, ailə ocağı 
səadət
 
və nəşə qaynağı olur.
2-
 
Ata-ananın uşağlarına, uşaqların da ata- 
anaya qarşı vazifalari
Dünyaya
 gəlmələrinə 
səbəb olduqları balalarını, 
bağlı
 olduqları
 
cəmiyyətə
 və bütün insanlığa faydalı 
bir fərd olaraq 
yetişdirməyi qarşılarına məqsəd qoy­
maları
 ata-ananın 
ən mühüm 
vəzifəsidir.
Bunun üçün 
uşaqlarını 
yaşayacaqları gələcəyə gö­
rə hazırlamaq məqsədiylə din 
və dəyanəti öyrən­
mələrinə,
 bədən və 
ruh tərbiyələrinə son 
dərəcə 
diqqət 
etmək
 
ata-ananın 
borcudur.
Uşaqlarını gəlirlərinə
 münasib, 
halalından yedi­
rib geydirmək, onlara qarşı sevgidə, səmimiyyətdə əda­
lətdən ayrılmamaq ata-anaya borcdur. 
Əziz Peyğəmbər 
Əfəndimiz:
 
“
Uşaqlarınıza yaxşı baxın, 
onları gözəl 
tərbiyə
 edin”, 
deyə buyurmuşdur. Çünki ata-ana 
uşaqlarının
 
yaxşı 
yetişmələri üçün həm cəmiyyətə, həm 
də
 Allaha qarşı
 məsuldurlar.
Uşaqların
 ata-anaya qarşı vazifalari
Uşaqların
 ata-analarına
 
sözləriylə, işləriylə, 
mallarıyla 
hörmət və səmimiyyətdə olmaları, ata- 
anasına
 
“
uf” belə deməmələri,
 kiçik 
bir hörmətsizlikdə 
olmamaları, qaşqabaq göstərməmələri, ürəklərini 
sındırmamaları din borcu, insanlıq borcudur.
Onlara qarşı 
daima şirin sözlü, gülər üzlü 
olmaq, 
onların
 
əmrlərindən kənara çıxmamaq, hər baxımdan 
onların xeyir-duasını almaq, özlərindən 
məmnun 
qalmalarına çalışmaq, onların işlərini, xidmətlərini öz 
işlərindən üstün tutmaq, rəhmətə getdikdən sonra 
onları
 
daima xeyirlə,
 rəhmətlə yada 
salmaq
 və yada 
saldıracaq 
hərəkətlərdə olmaq 
övladlıq borcudur.
Cənabı
 haqq
 Quranı 
Kərimdə, ata-ana 
haqqını və 
onlara qarşı yerinə yetiriləcək
 hörmət və məhəbbəti bu 
fərmanlarıyla bəyan
 etmişdir: “İbadəti ancaq Allaha 
edin 
və
 ata-anaya hörmət və yaxşılıq 
edin, biri, yaxud 
hər
 ikisi 
yanınızda (əlinizə baxdıqları 
bir zamanda) 
ixtiyar
 olarlarsa, 
ehtiyatlı 
olun, onlara “uf
” belə 
240
241

deməyin,
 onları
 
məzəmmət etməyin 
və üstlərinə 
qışqırmayın. İkisinə
 də ikramlı və şirin söz söyləyin, 
ikisinə də
 şəfqətdən təvazö 
və itaət qanadını endir və 
de
 ki: Rəbbim! 
İkisinə də
 
mərhəmət elə. Onlar məni 
kiçikkən necə böyütmüşdürlərsə, 
sən də 
onlara eləcə 
rəhmətinlə
 qarşılıq ver. Rəbbiniz könüllərimizdəkini 
daha 
yaxşı bilir. 
Ata-ana haqlarında yaxşılıq etsəniz, 
Allah
 
sizi bağışlayar; çünki, O, günaha görə tövbə 
edənləri mütləq
 əfv edəndir”.
Ata-ananıza
 
dünyada 
ikən 
beləcə hörmət göstə- 
diyiniz kimi, öləndən sonra da onları rəhmət və məri­
fətlə yada salmaq, onlar üçün daima xeyir-dua etmək, 
borcları 
varsa
 vermək, vəsiyyətlərini yerinə 
yetirmək, 
sevdiklərinə,
 
dostlarına 
hörmət etmək 
övlad üçün bir 
vəzifədir.
3- Bacı-qardaşların qarşılıqlı vəzifələri 
Bacı-qardaşlar
 
bir 
ağacın budaqlarına bənzəyir­
lər. Bir kökdən
 gəlmiş, eyni 
tərbiyə 
və eyni qida ilə 
yetişmişdirlər.
 Bunun üçün qardaşlıq bağı 
para, 
mal 
kimi
 mənfəətlər
 
üzündən pozulmamalıdır.
Öz
 qardaş 
və bacılarının haqlarıyla hesablaşma- 
yanlar başqalarının
 haqlarına da 
hörmət etməzlər. Bu 
hal İslam
 
əxlaqına
 uyğun deyil. Onların
 mənfəətlərini 
öz 
mənfəətlərimizlə bərabər tutmaq əxlaqi borcdur.
Ailədə
 böyük qardaş 
və bacılar 
ata və ana 
yerindədir.
 
Onlara da 
hörmət 
eləmək lazımdır. Pey­
ğəmbər
 Əfəndimiz: “
Böyük qardaş və bacıların kiçik 
qardaş 
və bacılar üzərindəki haqqı atanın övladı 
üzərindəki haqqı kimidir”
, deyə buyurmuşdur.
Qardaş və bacı 
haqlarına hörmət göstərərək 
onlarla
 yaxşı keçinənlər, qiyməti ölçülməz qardaş və 
bacılıq
 haqlarını ölüncəyə 
qədər davam etdirənlər, 
mədəni, 
fəzilətli, xoşbəxt insanlardır.
4-  Qohum-əqrəbanın qarşılıqlı
 vəzifələri
Qohum
 
və 
əqrəbaya qarşı 
ailə duyğularıyla maraq 
göstərmək,
 dərəcələrinə görə
 hörmət və məhəbbət bəs­
ləmək,
 ehtiyacı olanlara kömək 
eləmək, onları unutma­
maq,
 
münasib zamanlarda baş çəkib könüllərini almaq, 
uzaqdakıları
 məktub
 
və ya hədiyyələrlə yad etmək, 
beləliklə
 
də, ailə bağlarını qırılmağa qoymamaq əxlaqi 
bir borcdur.
Yaxınlarını
 sevməyənlər yaxşı
 insan sayılmazlar. 
Boş
 yerə darılıb küsmək, onları çətinliyə
 salmaq, 
könüllərini qırmaq İslam əxlaqına uyğun deyildir. Ailə 
ocağı
 qohum 
və əqrəba ilə qüvvətlənir. 
Peyğəmbər 
Əfəndimiz:
 
“Atası
 olmayan uşaq üçün 
dayısı ata 
yerindədir”
, “
Xala ana yerindədir”
, “Əmi ata yerin­
dədir
”, deyə buyurmuşdur.
Evimizdə
 xidmət edənlər üçün də dinimiz haqlar 
tanımışdır. Belə adamlara öz yediyimizdən yedirmək, 
öz
 
geydiyimizdən geydirmək, onlara ailənin bir üzvü 
kimi
 münasibət
 göstərmək, 
sağlamlıqlarına, ruhi 
tərbiyələrinə
 əhəmiyyət vermək
 
bizim üçün dini və 
əxlaqi borcdur.
Qonşu haqqı İslam 
dinində, demək olar ki, 
əqrəbadan sonra gəlir.
Qonşularla
 
xoş 
rəftar eləmək, ehtiyacı olanlara 
kömək
 eləmək, onlara heç 
bir surətdə zərər verməmək 
qonşularımıza
 qarşı vəzifələrimizdir.
Sevgili
 Peyğəmbər Əfəndimiz:
“
Qonşunun
 qonşu üzərində 
böyük haqları 
vardır. 
Qonşusu 
ac, özü tox olan bir şəxs kamil iman sahibi ola 
bilməz”.
“
Allaha və
 
axirətə imanı
 olan
 
şəxs qonşusuna 
yaxşılıq
 
etsin”.
“Qonşuların
 
şərlərindən 
əmin olmayanlar yetkin 
mömin
 deyildirlər”, deyə buyurmuşdur.
(Mehmet
 Soy menin Müsəlmanın Cib Kitabından 
İslam Dininin
 Qayda-Qanunları)
242
243