Novokain
C
O
O
CH
2
H
2
N
CH
2
N
C
2
H
5
C
2
H
5
Novokain tabiiy kokain alkaloidi o‘rnida qo‘llaniluvchi sintetik birikmalardandir.
Haqiqatan ham kokainni organizmga zaharli va xavfli ta'siridan ("kokainizm")
qutilish maqsadida novokain va dikain moddalari sintez qilingan.
Novokain - p-aminobenzoy kislotaning dietilaminoetanol bilan hosil qilgan efiri.
Novokain oq kristall kukun bo‘lib, suv va etil spirtida yaxshi, xloroform va efirda
kam eriydi. U ta'siri jihatidan kokaindan kuchsizroq bo‘lib, tibbiyotda mahalliy
og‘riq qoldiruvchi vosita sifatida qo‘llaniladi.
Ba'zi bir odamlarning organizmi novokainga juda ham sezgir bo‘ladi, shuning
uchun bunday kishilarga novokain berilsa, zaharlanish alomatlari paydo bo‘lishi
mumkin. Inson novokain bilan zaharlanganda boshi aylanadi, umumiy darmonsizlik
paydo bo‘ladi, qon bosimi pasayadi, kollaps va shok holati vujudga keladi.
Zaharli dozada novokain asab faoliyatida qo‘zg‘alishni vujudga keltiradi, so‘ng
markaziy asab tizimini falajlaydi.
Novokain
organizmda
p-aminobenzoy
kislotasi
va
dietilaminoetanolga
parchalanib, 2% yaqini esa o‘zgarmagan holda peshob orqali chiqariladi.
Sifat reaktsiyasi.
1. Novokain eritmasi natriy nitrit va (
- naftol eritmalari ta'sirida qizil rangli
azobo‘yoqni hosil qiladi.
2. Dragendorf reaktivi novokain bilan xarakterli to‘g‘ri to‘rt burchakli qizil
qo‘ng‘ir rangli kristallar hosil qiladi.
3. YuQX usulida aniqlash: erituvchilar aralashmasi siklogeksan-benzol-dietil efiri
(75:15:10), aniqlovchi reaktiv ? Dragendorf reaktivi.
183
Novokain uchun Rf=0,33-0,35, dikain uchun Rf=0,60-0,63 ga teng.
4. Suvli eritmasining UB-spektrlari (
max
= 229 nm; 2n H
2
SO
4
eritmasida
((
max
= 228, 272, 279 nm tashkil qiladi.
Miqdori.
SF usuli
FEK usul - azobo‘yoq reaktsiyasiga asoslanib aniqlanadi.
Dikain
C
O
O
CH
2
HN
CH
2
N
C
2
H
5
C
2
H
5
C
4
H
9
Dikain p-butilaminobenzoy kislotaning dimetilaminoetanol bilan hosil qilgan efiri
bo‘lib, oq yoki sariq rangli kristall modda, suv, xloroform, etil spirtida yaxshi va etil
efirida yomon eriydi.
U juda zaharli hisoblanib kokainga nisbatan 2 va novokainga nisbatan o‘n marta
organizmga kuchli ta'sir etadi.
Kishi dikain bilan zaharlanganda huddi kokain bilan zaharlangani kabi belgilar
namoyon bo‘ladi.
Ishqoriy muhitda organik erituvchilar bilan ekstraktsiyalanadi.
Dikain bronxo- va ezofagoskopiya va oftalmologiyada anesteziya uchun
qo‘llaniladi.
Organizmda metabolizmga uchrab, peshob orqali ajraladi.
Sifat reaktsiyasi.
1. Vitali-Moren reaktsiyasini berib, qon kabi qizil rang hosil qiladi.
2. 30% NaNO
2
eritmasi bilan dikain xarakterli prizmatik kristallar hosil qiladi.
3. YuQX usulida aniqlash (novokainga qarang).
4. UB spektri bo‘yicha; 0,1n H
2
SO
4
eritmasi (
max
= 229, 281 312nm maksimum
nur yutish spektrini namoyon qiladi.
Miqdori.
SF usulda aniqlanadi.
FEK usulda aniqlanadi.
KSIKAIN. LIDOKAINGIDROXLORID
Xycainum. Lidocaini hydrochloridum
184
Ksikaintaxirmazali, oqyokibirozsarg‗imtir, oqkristallkukunbo‗lib, suvda, 95%
spirtdavaatsetondaengileriydi. Efirdaesaerimaydi. U 128-
129°Sharoratdasuyuqlanadi. Preparatyorug‗likkachidamsizbo‗lib,
uningta‘siridauzoqtursa, oksidlanibsarg‗ayadi.
Toksikologik ahamiyati
Markaziynervsistemasiningqo‗zg‗aluvchanligioshadi. Kuchliboshog‗rishi
Eyforiya, uyquchanlik, yorug‗likdanqo‗rqish
Eshitishqobiliyatiningyomonlashishi, labvatilningfalajlanishi,
Nafasolishmuskullarinifalajlanishi
Tanaharoratiningtushishi, isitmachiqishxisivaqaltirash
Kuchliyuraketishmovchiligi (kollapsholati) kelibchiqadi.
Allergikreaksiyalar (qichima, shish, eritema)
Sifattahlili
1. Azobo‗yoqhosilqilishreaksiyasi
2.Ksikainbirnechatomchikobaltnitrateritmasita‘siridabirozturishibilanko‗kyashilrang
likristallikcho‗kmahosilqiladi.
3. UB-spektrofotometriyausulida 235-269
nmto‗lqinuzunliklaridamaksimumnuryutadi.
185
DIMЕDROL
Dimеdrol
β
-
dimеtilaminoetilbеnzgidrol efir tipidagi birikma bo‘lib, mayda oq kristall kukun,
taxir mazali, tilni jonsizlantiradi. Dimеdrol suv, 95% etil spirti, xloroformda yaxshi
eriydi, atsеtonda kam eriydi, dietil efirida erimaydi.
Toksikologik ahamiyati. Tibbiyotda gistaminga qarshi dori vositasi sifatida
in'еktsion eritma va tablеtka holida qo‘llaniladi.
Dimеdrol faol antigistamin ta'siridan tashqari mahalliy anеstеtik dori sifatida
muskullarga bo‘shashtiruvchi, spazmolitik hamda vеgеtativ asab tizimiga
xolinorеtsеptorlarni bloklovchi, nеyrolеptik ta'sirga ega, uyqu chaqiruvchi,
qusishga qarshi, qichimali lixoradka, qon zardobi bilan bog‘liq xastaliklarda
qo‘llaniladi. Dimеdrol efеdrin va eufillin bilan birga astma xastaligida ham
qo‘llaniladi. Barbituratlar, narkotik va psixotrop moddalar ta'sirini kuchaytiruvchi
xususiyati tufayli, narkoman va toksikomanlar dimеdrolni ko‘p istе'mol qiladilar.
Zaharlanganda og‘iz qurishi, nafas olish qiyinlashishi, hushni, ta'm sеzgisi
yo‘qolishi, bosh aylanishi va og‘rishi, chanqash kabi patologik o‘zgarishlar vujudga
kеladi. Tеzda moyillik paydo bo‘ladi.
Patologomorfologik ma'lumotlar aniq emas.
Mеtabolizmi. Organizmga tеz so‘rilib, qon plazmasi oqsillari bilan birikib
mеtabolitlanadi. Organizmdan o‘rtacha chiqish davri 3-10 soatni tashkil qiladi.
Taxminan 2-4% dimеdrol o‘zgarmagan holda pеshob orqali chiqariladi.
Dimеdrolni sud-tеrgov xodimlari talab etganda tеkshiriladi.
Dimеdrolni qon va pеshob tarkibidan ajratib olish. Tеkshiriluvchi qon yoki
pеshob ammiak eritmasi bilan рН=10 ga еtkaziladi va ikki marotaba xloroform bilan
ajratgich voronkasida chayqatib ekstraktsiyalanadi. Olingan organik erituvchi
qavatlari umumlashtirilgach suvsiz natriy sulfat saqlovchi filtrdan o‘tkaziladi va
filtratdan xloroform 0,5 ml qolgunga qadar porlatiladi.
Ushbu qoldiq bilan dimеdrolga tahlil olib boriladi.
Dimеdrolni biologik ob'еktlardan ajratib olish. Nordonlashtirilgan suv va spirt
usullarida ishqoriy muhitda organik erituvchilar bilan ekstraktsiyalangan ajratma
dimеdrol uchun tеkshiriladi.
Chinligini aniqlash. 1. Kontsеntrlangan sulfat kislotasi bilan rеaktsiyasi.
Xloroformli ajralma porlatilgach qolgan qoldiq ustiga kontsеntrlangan sulfat
kislotasi tomizilsa sariq rang hosil bo‘lib, biroz vaqtdan so‘ng qizil-g‘isht rangiga
o‘tadi. Hosil bo‘lgan rangli mahsulotga bir nеcha tomchi suv qo‘shilsa komplеks
parchalanib rang yo‘qoladi.
2. Kontsеntrlangan sulfat va nitrat kislotasi aralashmasi bilan rеaktsiyasi. Qoldiq
ustiga kontsеntrlangan sulfat va nitrat kislotasi aralashmasi ta'sir ettirilsa qizil rang
hosil bo‘ladi. Hosil bo‘lgan rangli mahsulotga asta-sеkin suv qo‘shilsa, avval
CH
N
CH
3
CH
3
O CH
2
CH
2
186
qo‘ng‘ir, so‘ng sariq va to‘q sariq rang hosil bo‘ladi. Oxirgi mahsulotga xloroform
qo‘shib chayqatilsa xloroform qatlami binafsha rangga o‘tadi.
3. Marki rеaktivi bilan rеaktsiyasi. Chinni idishdagi qoldiq ustiga marki rеaktivi
ta'sir ettirilsa sariq limon rang hosil bo‘ladi.
4. Libеrman rеaktivi bilan rеaktsiyasi. Dimеdrol Libеrman rеaktivi ta'sirida
zarg‘aldoq rang hosil qiladi.
5. Mandеlin rеaktivi bilan rеaktsiyasi. Qoldiqda dimеdrol bo‘lsa Mandеlin
rеaktivi ta'sirida sariq rang hosil qiladi.
6. YuQX usulida aniqlash: xloroform-atsеton-25% ammiak (12:24:1) aniqlovchi
rеaktiv – kontsеntrlangan H
2
SO
4
tomizilsa dimеdrol sariq rangli (Rf=0,58-0,60),
mеtaboliti bеnzgidrol esa Rf=0,76-0,80 ga tеng dog‘ hosil qiladi.
7. UB-spеktri bo‘yicha. 0,1 n sulfat kislotadagi eritmasi (
max
= 252,
257nm to‘lqin uzunligida maksimum nur yutadi.
8. IQ-spеktrida quyidagi yutilish chiziqlari 713, 754, 991, 1103, 1017, 1180, sm-1
namoyon bo‘ladi.
Miqdorini aniqlash. 1. Fotoelеktrokoloromеtrik usul: xrom qora indikatori
ishtirokida ekstraktsion-fotomеtrik usulida aniqlanadi.
2. Spеktrofotomеtrik usulda maksimal nur yutish sohasida 0,1 n sulfat kislotali
eritmasi yordamida amalga oshiriladi.
22-MA`RUZA. ANTIARITMIK DORI VOSITALARI. AMIADARON,
ATENOLOL, PROPAFENON. ULARNING TOKSIKOLOGIK
AHAMIYATI, OB‘EKTLARDAN AJRATIB OLISH VA TAHLIL
USULLARI.
Ma‘ruza rejasi:
1.
Talabalarni antiaritmik dori vositalarn, ularning xossalari, tibbiyotda
kullanilishi bilan tanishtirish;
2.
Antiaritmik dori vositalarining sinflanishi, farmakologik xususiyatlari
haqida tushuncha berish;
3.
Moddalarning kimyo-toksikologik taxlilini fizik-kimyoviy xossalari
bilan bog‗liqligini ko‗rsatish;
4.
Amiodaron, propafenon va atenolol taxlili bilan tanishtirish
Kimyo toksikologik tekshiruvda zaxarli moddalar, jumladan dori moddalari
biologik ob‘ektlardan ajratib olish usuliga asoslanib sinflanadi. Bunda bir guruhga
kiritilgan moddalar uchun bioob‘ektdan ajratib olish usuli umumiy bo‗lib, keyin shu
guruh moddalarining sifat va miqdoriy taxlillari haqida ma‘lumotlar beriladi.
SHunday guruxlardan biri yurak aritmiyasining turli kurinishlarini davolashda
ishlatiluvchi antiaritmik dori vositalari xisoblanadi.
Ma‘lumki, yurak qon-tomir kasalliklari ko‗pgina rivojlangan davlatlarda, shu
katorda O‗zbekistonda xam aholi orasida o‗lim xolatiga va nogironlikka sabab
187
bo‗luvchi asosiy omillardan biri hisoblanadi. YUrak taxiaritmiyasi aksari yurak
xastaliklarining og‗ir kechishiga va asoratlarning yomonlashuviga olib keladi.
Ma‘lumotlarga ko‗ra, miokard infarktidan kelib chikkan 80% dan kam bo‗lmagan
o‗lim xolati yurak aritmiyasining asorati hisoblanadi.
Antiaritmik guruh dori vositalarining sinflanishi:
№
Antiaritmik guruhlari
Preparatlar
1
.
Membranalarni
mustahkamlovchi moddalar.
Xinidin,
novokainamid,
propafenon, etmozin, allapinin,
etatsizin
2
.
Repolyarizasiya jarayononi
uzaytiruvchi moddalar.
Amiadaron (kordaron), sotalol,
bretiliy (ornid)
3
.
β-adrenoretseptor
antogonistlari yoki blokatorlari.
Anaprilin (inderal,obzidan),
oksprenalol, atenolol propronolol.
4
.
Kalsiy kanallarini falajlovchi
moddalar.
Verapamil, nifedipin (adalat),
diltiazem, gallopamil
Klinikada qo‗llaniladigan antiaritmik vositalar ko‗pgina kamchiliklarga ega,
jumladan, bir qancha nojo‗ya ta‘sirlarni keltirib chiqaradiki, shifokor antiaritmik
dorini tanlashda to‗g‗ri qaror qabul qilishda qiynaladi: nima yomonroq - davolashsiz
aritmiyami yoki belgilangan antiaritmik dorining nojo‗ya effektimi. Eng xavfli tarafi
bu aritmiyaga qarshi preparatlarning paradoksal nojo‗ya ta‘sirlari, ya‘ni
aritmiyaning yuzaga kelishi (proaritmogen ta‘siri) hisoblanadi.
Bu gurux moddalarining kimyo-toksikologik tekshiruvi quyidagi asosiy
bosqichlarni o‗z ichiga oladi:
-
Ob‘ektni dastlabki tekshirish (ekspress taxlil);
-
Biologik ob‘ekt tarkibidan zaxarli moddani ajratib olish;
-
Ajratmani yot moddalardan tozalash;
-
Tekshiriluvchi moddaning sifat va miqdoriy taxlilini amalga oshirish.
Noma‘lum moddaga nisbatan taxlilni o‗tkazishda ayniqsa ob‘ektni dastlabki
tekshirish muhim bosqichdir. Bunda xar bir moddaning yoki guruhning o‗ziga xos
fizik-kimyoviy hususiyatini bilib, sezgir usullar yordamida tekshirish talab etiladi.
Bu bosqichning aniq bajarilishi, keyingi jarayonlarni engillashtiradi va tekshiruv
vaqtini qiskartiradi.
Antiaritmik moddalarning ekspress taxlili uchun YUQX skrining usulidan
foydalaniladi:
188
• YUQX skrining taxlili:
• chloroform, acetone, ethanol, and 30% acid acetate in 18:2:7:1
189
Taxmin qilingan moddani biologik ob‘ektdan ajratib olish uchun usulning to‗g‗ri
tanlanishi tekshiruvning asosiy omili bo‗lib, jarayonlarni ketma-ket va sharoitlarni
bilib bajarish kerak bo‗ladi. Bunda ekspert-kimyogar kamchilikka yo‗l qo‗ysa juda
kam miqdordagi moddani yo‗qotib qo‗yishi mumkin. CHunki tekshiriluvchi modda
bilan birga xar doim soekstraktiv va ballast moddalar ajratma tarkibida bo‗lib,
ulardan tozalash jarayonlari ham qilinishi lozimdir. Namunani asosiy taxlilga
tayyorlashda xar bir bosqich ehtiyotlik bilan olib boriladiki, jarayon davomida
modda kamayib ketishi mumkin. Bu esa uning sifat va miqdoriy taxlilida
qiyinchiliklarni tug‗dirib, xulosani berishda xatolikka olib keladi.
Kuyidagi sxemada allapinin misolida preparatni ob‘ektdan ajratib olish
bosqichma-bosqich ko‗rsatilgan:
190
Sinonimlari: Kordaron, Aldron, Opakorden, Palpitin, Sedakoron, Trangorex va b.
Sintetik preparat amiodaron samarali terapevtik effektga ega bulishi bilan birga
kator nojuya ta‘sirlarga ega. Bunga sabab, mazkur preparatni sistemali va davomiy
kullanilishi bulib, okibatda organizm tuzilishiga zarar etkazilishi va funksiyalarning
buzilishiga olib keladi.
Biologik ob`yekt
Aseton-suv (5:3) aralashmasi bilan bo`ktirish
Suvli aseton ajratmasini.NaCl bilan to`yintirish
Asetonli qatlamni ajratib olish va parlrtish
Xloroform bilaan ekstraksiyalash
(рН 6,0)
Organic qatlamni ajratib parlatish
Mobil fazada quruq qoldiqni eritish
Allapininni elyuirlash
YUSSX usulida miqdoriy tahlil
Elyuat analizi – TDSIS usulida
UB-spektrofotometriya
YUSSX usuli
Allapininni ballast moddalardan YUQX usulida tozalash va
birlamchi tahlil
191
Amiodaron amalda ritm buzilishining barcha turlarida samarali bulib, dunyo
mikyosida eng kup kullaniladigan antiaritmik vosita xisoblanadi.
Amiodaron benzofuranning yodlangan birikmasidir. Klinikada uzok tajribadan
utganligiga karamay, uning farmakokinetikasi anik emas. Amiodaronning
farmakokinetik xususiyatlari boshka preparatlardan tubdan fark kiladi. Murakkab
farmakokinetik profili yukori lipofillik xususiyati bilan boglik. Ogiz orkali kabul
kilinganda Amiodaron biosamaradorligi 35 – 65%ni tashkil kiladi. Aloxida gurux
bemorlarning tukimalarida preparatning tuplanish tezligi turlicha, xamda yarim
chikish davri buyicha xam variabellik darajasi yukoriligi bilan xarakterlanadi.
Kup kayd etiladigan Amiodaronning nojuya ta‘sirlariga yurakdan tashkari
buladigan xolatlar, jumladan, eng xavfli va potensial ulimga olib keluvchi upkaning
toksik zaralanishi alveolit va immun tizimining ishdan chikishi kiradi.
Amiodaronni davomiy peroral kabul kilinganda tukimalarda tuplanadi va yarim
chikish davri 60-90 kun oraligida buladi. Tukima bilan kon plazmasi orasida
muvozanat xolatiga kelguncha ma‘lum tuyinish vakti talab etiladi. Terapevtik
effektga tezrok etishish uchun katta doza beriladi. Amiodaron konsentratsiyasini
oshirilishi xisobiga nojuya ta‘sir xavfi kuchayadi.
Amiodaron kup dori vositalarning jigar va buyrakdagi metabolizmiga potensial
ingibitor bulib xizmat kiladi va ularning farmakokinetikasini uzgartiradi.
Amiodaron
kon
plazmasida
kupgina
dorilarning
(digoksina,
varfarina,
antiaritmicheskix preparatov i antidepressantov) konsentratsiyasini oshirib,
intoksikatsiyasiga olib kelib, xususan, proaritmiyaga sabab buladi.
AMIODARONNING TAHLILI
1. Dragendorf reaktivi bilan reaksiya. Buyum oynasida 1-2 tomchi tekshiriluvchi
xloroformli eritma uchirilgach qoldiqqa, so‗ng 1-2 tomchi Dragendorf reaktivi
qo‗shilsa, zarg‗aldoq-kungir rangli mahsulot hosil bo‗ladi.
II-fizik kimyoviy usullarda tahlili
1. YUQX tahlili:
Tayyor plastinkalar «Silufol UV-254» va «Mersk» firmasining silikagelli
plastinkalari kullaniladi.
Ochuvchi reagent sifatida: Mune buyicha modifikatsiyalangan Dragendorf
reaktivi, bromtimol kukining spirtli eritmasi, UB-nurida 254 va 366 nm kurish
mumkin.
Oz miqdorda qolgan eritmani xromatografik plastinkaga kapilyar yordamida start
chizig‗iga tomizib, Amiodaronni 10 – 15 mkg miqdorda guvoh eritmasi tomiziladi.
Organik erituvchilar sistemasi olinadi va qo‗zg‗aluvchi faza 10 sm ga ko‗tarilgach
plastinkani kameradan chiqarib olib issiq havo yordamida erituvchi sistemani
plastinkadan uchirilib yuboriladi. Tekshiruvchi moddani aniqlash maqsadida
192
plastinka ochuvchi reaktiv bilan purkalganda rangli dog‗ va ularning Rf qiymati
bo‗yicha moddaning borligi aniqlanadi. Qo‗zg‗aluvchi faza sifatida quyidagi
umumiy erituvchilar sistemasidan foydalanish mumkin.
Umumiy erituvchi sistemalari:
Xloroform-etanol-muravinaya kislota (17:2:1) - Rf 0,36 (0,34)
Etilatsetat-metanol-uksusnaya kislota (10:1:0,5)- Rf 0,42(0,36)
Xloroform-etilatsetat-etanol-muravinaya kislota (12:3:2:1)-Rf 0,50(0,47)
Xloroform-etanol (4:1) -Rf 0,30(0,27)
1. YUqori samarali suyuqlik xromatografiyasi:
Agilent Technologies firmasining xromatografi: Agilent 1100 series modeli UB-
detektor va Rheodyne tipidagi injektor bilan ta‘minlangan.
kolonka – Zorbax Eclipse XDV S-8 (4,6 x150 mm, 5 mkm), tempratura xona
xarorati; mobil faza – atsetonitrila va bufernogo eritma rN 6,0 (50:50 xajm/xajm).
Bufer eritma: 1 l da 7,7 g atsetata ammoniya saqlagan suv va sirka kislota
qo‗shilganda muhiti rN=6,0 ni tashkil qiladi; detektor - UB – diod. Deteksiyalash
242 nmda; Tahlil jarayonida ushlanish vaqti 7,7 daqiqaga teng bo‗ladi. Elyuent
okimi tezligi - 1 ml/min.
2. UB-spektrlari: etanoldagi eritmasi 242 ±2 nm (E
1%
1sm
=712, ε=45958) to‗lqin
uzunligida maksimal nur yutadi.
3. Termodesorbsion sirt ionlashuv spektroskopik tahlili.
Tadqiqot uslubi va materiallari: Amiodaronni termodesorbsion sirt ionlashuv
spektroskopik tahlilini amalga oshirishda O‗zbekiston Respublikasi Fanlar
Akademiyasi U.A.Orifov nomidagi Elektronika instituti tomonidan yaratilgan sirt
ionlashuv indikatori PII-N-S ―Iskovich-1‖ dan foydalanildi. Amiodaronni
termodesorbsion sirt ionlashuv spektroskopik tahlili quyidagi sharoitda olib borildi:
emitter harorati 390’420
0
S, emitter kuchlanishi – 400 V, spektrlarni yozib olish
bevosita kompyuter dasturi yordamida amalga oshirildi.
Amiodaronning TDPIS taxlilida ~190±5
0
S harorat oralig‗ida etatsizinga xos
chiziqli cho‗qqilarning paydo bo‗lishi kuzatiladi. Olingan termodesorbsion
spektrlarni kompyuterning ma‘lumotlar bankiga etalon spektr sifatida yozib
qo‗yiladi. Usulning sezgirlik darajasi 10
-10
g ni tashkil qiladi.
Miqdoriy tahlili.
1. UB spektrofotometrik usulda.
2. YUSSX usullarida aniqlanadi.
193
Kimyoviy
nomlanishi:
2'-[2-Hydroxy-3-(propylamino)-propoxy]-3-
phenylpropiophenone hydrochloride
Molekulyarnaya massa: 377.90
Sinonimi: Rithmol
Propafenon sintetik antiaritmik gurux ІS klass dori vositalariga kiradi. β-
adrenoretseptoriga ma‘lum ta‘sir kursatadi. Membranalarni mustahkamlovchi
moddalar katorida depolyarizatsiyalash maksimal tezligini va Purkine tolalarida
potensial amplitudasini kamaytiradi. Bulmachalar ekstrasistoliyasida va
supraventrikulyar ritm buzilishida samarali. Bulmachalar taxikardiyasini bosishda
klinik axamiyatga ega bulib, 50% dan kam bulmagan bemorlarda kuzatiladi. AV-
bogida utkazuvchanlikni kamayishida va WPW sindromida 80% kasallarda turgun
terapevtik samarani ta‘minlaydi. YUrakning organik uzgarishlarida, jumladan
miokard infarktini utkazgan kasallarda samaraliligi isbotlangan. Boshka antiaritmik
dorilarga rezistentlikda tavsiya kilinadi. Kon plazmasidagi maksimal mikdori
ichilgandan sung 2–3 soatda kuzatiladi.
Propafenonning nojuya ta‘sirlariga kuyidagilar kiradi:
bradikardiya, sinoatrial, AV va ichki bulmachalar (vnutrijeludochkovoy)
utkazuvchanligining susayishi, snijenie sokratitelnoy sposobnosti miokardning
kiskaruvchanlik xususiyatining pasayishi (patsient kutara olmasligi), aritmogen
ta‘siri; yukori dozalar kabul kilganda - ortostatik gipotenziya.
Propafenonni peshobdan ajratib olish
Propafenon saqlagan 10 ml peshobni 50 ml xajmli kolbaga solib, ustiga 2 g
natriya xlorid kushiladi vat ulik eriguncha aralashtiriladi. rN 3,5-4,0 muxitga
erishish uchun 0,2 n xlorid kislota eritmasi solinadi va indikator kogoz bilan
tekshiriladi. Ekstraksiyani 3 marta xloroform bilan amalga oshiriladi. Xloroformli
ekstraktlar ajratkich voronkasida ajratilib, 1,0 g suvsizlangan natriy sulfat saklagan
filtr kogozdan utkaziladi. CHinni tovokchadagi xloroformli ekstraktlar parlatiladi va
kuruk koldik propafenon uchun tekshiriladi.
Propafenonni qondan ajratib olish
Q ajratish uslubi kuyidagicha: propafenon saklagan 3 ml konga rN 4,0 atsetatnыy
bufer eritmasi kushiladi, aralashtiriladi va 5 dakika sentrifugatsiyalanadi. Cho`kma
ustidagi suyuqlik quyib olinib 20 ml xajmli kolbaga o`tkaziladi. Ustiga 1ml
atsetatnыy bufer eritmasidan va 1 ml 10% natriy xlorid eritmasidan kushib 5 ml
xloroform bilan ekstraksiyalanadi. Xloroformli ekstraktlar ajratkich voronkasida
194
ajratilib, 1,0 g suvsizlangan natriy sulfat saklagan filtr kogozdan utkaziladi. CHinni
tovokchadagi xloroformli ekstraktlar parlatiladi va 3,0 ml mobil fazada eritilib taxlil
qilinadi. YUSSX usulida xromatografiyalash eng ma‘qul usul xisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: |