Dərslikdə təbiətdən istifadəyə dair bir çox məsələlər, konsepsiyalar

n   m
 q
 
3   ~ y
 V ______ ^ ___ • 
J
4
C
+E,
 
K)
 ’
 
Burada 
3
^-tam iqtisadi effekt ( i növün j-obyektində) 
C-cari xərclər 
K-kapital qoyuluşu 
98 

---

EH-kapital qoyuluşunun normativ əmsalı (adətən 
0,12) yaxud diskontir əmsalıdır. 
Kapital qoyuluşunun normativ effektivlik əmsalı 
özünü doğrultma (xərcləri ödəmə) müddəti ilə əlaqədardır. 
Xərclərin özünüödəmə müddəti normativ effektivlik əmsalı ilə 
tərs mütənasibdir (T=1/E
H
).
 
3
O
={3-C)/ 
K
 
>
 
E
H
 olarsa, onda la- 
yihə səmərəlidir və xərclər özünü ödəyəcəkdir. Bəzən təbiəti 
mühafizə tədbirlərinin iqtisadi səmərəsini təbiəti mühafizə 
obyektinin xidmət vaxtını nəzərə almaqla qiymətləndirmək 
zəruridir. Bu halda aşağıdakı disturdan istifadə etmək olar: 
^ 
3= 
" 
C/
T 
+
 
3 
Burada 
y„- 
dəf edilmiş ziyanın qiymətidir, C-obyektin 
smeta dəyəridir; 
T-obyeklin  (tədbirin)  xidmət  davamiyyətidir; 
3-tədbirə çəkilən orta illik cari xərcdir. 
Təbiətdən  səmərəli  istifadə  üzrə  tədbirlərin  effektivliyi 
göstəricilər sistemi ilə səciyyələnir. Onlar nəticələrlə (alınmış yaxud 
gözlənilən)  və  xərclərin  (ehtiyatların)  nisbətini  əks  etdirirlər. 
Onların arasında təbiəti mühafizə qurğularının fond verimi, təbiət 
tutumu  (ziyan  tutumu),  istehsal  edilən  məhsulun  tullantısı  və  s. 
əhatə olunur.