Ilmiy-metodik jurnali scientific-methodical journal ministry of public education of the
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Annotatsiya
27 an’anaviy qadriyatlarni qayta isloh qilishga urinishlar tobora kuchayib borayotgan hozirgi davrda ota-ona mehridan mahrum qolib, davlat tomonidan tarbiyalanayotgan bolalarning kelajak istiqbollari muammosiga katta e’tibor qaratilmoqda. Jahon miqyosida ota-ona mehridan mahrum bo‘lib, davlat qaramog‘ida qolgan va Mehribonlik uyi kabi muruvvat tashkilotlarida tarbiyalanayotgan bolalarning psixik rivojlanishiga oid bir qator tadqiqotlar mavjudligiga qaramay, aynan shu sohadagi mu- ammolar yechimini takomillashtirishga bag‘ishlangan maxsus tadqiqotlar olib borilma- gan, shu bilan birga psixik rivojlanish va ta’lim tizimida psixologik xususiyatlarni tadqiq etishga bag‘ishlangan psixodiagnostik metodikalar taqchilligi ko‘zga tashlanadi, yopiq muassasa tarbiyalanuvchilari bilan ish olib borishning metodologik jihatlari deyarli o‘r- ganilmagan. Mamlakatimizda Mehribonlik uyi tarbiyalanuvchilari bo‘yicha birgina ilmiy tadqiqot olib borilgan (ya.ye. Chicherina), u ham bo‘lsa rusiy zabon tarbiyalanuvchilari obyekt sifatida tanlangan. Tadqiqot predmeti sifatida tarbiyalanuvchilarni bilish sferasini olib, ularni me’yordagi va aqli zaif o‘quvchilar bilan taqqoslangan. Psixologiya yo‘nalishida esa i.O.Xaydarov ilmiy tadqiqot olib borgan va tadqiqot maqsadi sifatida tarbiyalanuv- chilarning shaxsiy xususiyatlariga e’tibor qaratgan. rossiya bolalar uylaridagi bolalarni o‘rganishga harakat qilgan qator tadqiqotchi- lar (V.V.Vetrova, M.g.yelagina, T.a.Finashina, a.g.ruzskaya, T.M.Sorokina) bolalar- ning ruhiy tomonlarini o‘rganib, qator fikrlarni berishgan: bolalar uylaridagi bolalarda kattalar bilan bo‘lgan muloqotda ko‘proq emotsional aloqaga ehtiyoj sezilgan. Bolalar tadqiqotchilarga ishonmay, shubha bilan qaraganlari sababli nutqiy aloqani o‘rnatish- ning iloji bo‘lmagan. M.i.lisina oilada va yopiq bolalar muassasalarida tarbiyalanuvchi bolalarning kat- talar bilan muloqoti xususida bir necha fikrlarni bergan. Uning fikricha, oiladagi bolalar ko‘pida ikkita-uchta kattalar bilan muntazam ravishda muloqot qiladi. Bu esa emotsi- onal aloqaning sifati yuqori bo‘lishligidan dalolatdir. Muloqot hissiyotlarga to‘la, shub- haga o‘rin yo‘q. Bunday bolalar kattalar bilan turli: shaxsiy, bilish, xizmat yuzasidan (ehtiyoj sezib) kabi yo‘nalishlari bo‘yicha doimiy muloqotda bo‘ladilar. 2008-yil 7-yanvarda qabul qilingan “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”- gi O‘zbekiston respublikasining qonuni va O‘zbekiston respublikasi Prezidentining 2014-yil 19-fevraldagi PQ-2133-son qarori bilan tasdiqlangan “Sog‘lom avlod yili” Dav- lat dasturi hamda mazkur faoliyatga tegishli boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlarda bel- gilangan vazifalar muayyan darajada xizmat qiladi. Bugungi kunda yosh avlod tarbiyasiga davlat siyosati darajasida alohida e’tibor qaratilib, ularning har tomonlama barkamol inson, yetuk mutaxassis, o‘z mustaqil fikri va hayotiy pozitsiyasiga ega ertamiz egalarini voyaga yetkazish yo‘lida qator ishlar amalga oshirib kelinmoqda. ayniqsa, ijtimoiy himoya va doimiy e’tiborga muh- toj bolalarga har tomonlama yordam berish, ularning hayotda munosib o‘rinlarini topish yo‘lida barcha zaruriy chora-tadbirlar ko‘rilmoqda. respublikamiz hukumati imkoniyati cheklangan bolalarning sog‘lom tengqurlari qatori milliy ruhda tarbiya- lanishlari, aqliy, axloqiy, jismoniy jihatdan kamol topishlari, ijtimoiy hayotga yetuk fuqaro darajasida tayyor bo‘lib yetishishlariga jiddiy e’tibor qaratmoqda. Mehribonlik uylari – yetim va ota-onalarining yoki boshqa qonuniy vakillarning vasiy- ligisiz qolgan bolalar uchun davlat tomonidan ochilgan ta’lim-tarbiya muassasasidir. yetim yoki qonun vasiylari qaramog‘ida bo‘lmagan bolalar, ota-onalari sud hukmi bilan ota-ona- lik huquqidan mahrum qilingan, ota-onalari voz kechgan bolalar uchun tashkil qilingan. |