Ызбекистон тарихи фанидан тайёрланган ы=ув-услубий мажмуа «Ызбекистон тарихи» кафедраси профессор-ы=итувчиларингинг йи\илишида мущокама =илинган ва фойдаланиш учун тавсия этилган



Yüklə 0,91 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə69/85
tarix02.01.2022
ölçüsü0,91 Mb.
#43699
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   85
orta osiyo numizmatikasi va epigrafikasi

olim    P.I.Perx  va  A.P.  Kun  raxbarligida  ilmiy  jixatdan  tashkil  qilindi.  Vasilevskiy  yordamida 
Peterburgdagi  ermitajda tashkil qilingan numizmatika va boshqa fondlar O`rta Osiyodan. jumladan  
Xiva, Qo`qon  va  Buxoro amirligidan kelgan oltin,  kumush, mis, atlas  va boshqa pullar xisobiga 
boyili. 1883 yili ermitajga junatilgan buyumlar ichida  1168 ta qadimiy  oltin-kumush  tangalar  edi. 
Bundan  tashqari o`ljalar ichida tanga zarb qiladigan qoliplar, oltin va  kumushdan  ishlangan. 25 ta 
xon  muxri, 200  dan  ortik  qadimiy  tangalar mavjud edi. Bularning xammasi Xiva xonligi davrida 
zarb  qilingan    pullarning  namunalaridir.  Rossiya    Xivani    bosib    olishi  bilanok  pul  sistemasini 
Rossiya pul sistemasiga o`tkazishni taklif  etgan. lekin amalga oshmagan. 
Xonlikda  ko`pincha  kumushdan  bo`lgan  tanga    pullar    qulayligi  uchun  ko`p  ishlatilgan. 
XIX asrning oxirlarigacha xar yili bir million so`mlik kumush tanga pullar xivalik maxalliy ustalar  
tomonidan zarb qilingan. 


 
75 
Rossiya bosib olinganidan  keyin  Ekaterina  II     podsholigi  davridan buyon   pul   sifatida  
muomalaga kiritilgan qog’oz, kumush pullar xonlik  xududida   qo`llanilmagan. qo`llanilganda xam  
uz kursidan past narxda qo`llar edi. Pul muomalasida qiyinchilik vujudga kelishi natijasida sarroflar  
faoliyati  aktivlashadi. Xatto rus savdogarlari  tangalar va tillalarni  yig’ishtirib olib qog’oz pullar 
tarkatishni  taklif  qiladilar.  1893  yil  Rossiya    moliya    vazirligining  tashabbusi      bilan    rus  
savdogarlarining  iltimosi muxokama qilindi va Xiva xoni tanga pullarini faqat  rus  podshosining 
ruxsati bilan zarb qilish majburiyati yuklatildi. 
Natijada XX asrning birinchi o`n yilligida rus qog’oz pullari ishlatilayotgan  tanga pullarga 
nisbatan ikki barobar ko`payib ketdi. Xiva xoni Muxammad Raximxon II  o`z  umrining  oxirlarida 
Xiva  xonligida  muomala  uchun    ishlatilayotgan    pul    miqdorining  etishmayotganligi,  shuningdek 
musulmon  sharq  olamida  podsholar  nomidan  pul  chiqarib  turilmasa  unga  xalq  itoat  etmasligini 
tushuntirib  iltimos  qilib  zo`rg’a  tanga  chiqarish  imkoniyatiga  ega  bo`ldi.  Uning  vafotidan    keyin  
Xivada  pul  bosib  chiqarish  deyarli  to`xtatildi.  Rus  podshosi  pullari  muomalada  ishlatiladigan 
bo`ldi. 
1914  yildan    boshlab    Rossiya    rus  savdogarlari  Xivada  zarb  qilingan  tangalarni  olmay 
qo`yadi. mavjud bo`lgan tilla va  kumush pullar xalq qo`lida muomalada ishlatilib kelindi. 
Asfandiyorxon  xokimiyatga  kelgach.  rus  podshosi  va  amaldorlari  Xiva  xonligida    bir  
kancha  isloxotlar    o`tkazish,  Xivada  muomalada  bo`lgan  yuritilayotgan  barcha  tanga  va  pullarni 
yig’ib olib  butunlay pul sistemasini o`tkazishni xam taklif qildilar. lekin amalga oshirilmadi. 1918-
20 yillar xonlikda ikki xonlik davri  bo`ldi. Bu
 
davrdagi Sayd   Abdudloxon  qo`g’irchok  xon edi. 
Aslida xokimiyatni Junaidxon boshqarar edi. U uz xokimligini  xalqqa  ma`lum  qilish uchun pul 
xam  bostirib    chiqardi.  Uning    puli    atlasga  ishlangan  bo`lib  "turma 

Yüklə 0,91 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   85




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin