Azərbaycanin əMƏk bazarinin müASİr vəZİYYƏTİNİn statiSTİk təDQİQİ Sakit Yaqubov
Yüklə 297,13 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
C ədvəl 4 2005-2017-ci ill ərdə Azərbaycan Respublikasında muzdla işləyən əhalinin iqtisadi f əaliyyət növləri üzrə bölgüsü [11] İqtisadi fəaliyyət növləri 2005 2010 2015 2016 2017 A 1 2 3 4 5 İqtisadiyyat üzrə – cəmi 1297,1 1382,9
1502,5 1514,3
1525 Kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq 45,7
41,2 46,3
47,2 49,4
Mədənçıxarma sənayesi 40,3
34,7 34,2
34,1 33,7
Emal sənayesi 104,5
84,8 94,4
100,7 105,1
Elektrik enerjisi, qaz və buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizatı 27,9 30,6
27,1 27,3
27,5 Su təchizatı, tullantıların təmizlənməsi və emalı 23,9
22,2 25,4
30,6 30,8
Tikinti 61,7
79,6 95,3
89,7 101,7
Ticarət, nəqliyyat vasitələrinin təmiri 250,3
286,8 284,8
291,8 291,7
Nəqliyyat və anbar təsərrüfatı 74,3
64,9 73,1
70,3 70,7
Turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə 13,4
16,8 21,8
22,9 22,8
4 A 1 2 3 4 5 İnformasiya və rabitə 27,4 24,3
26,1 25,0
24,9 Maliyyə və sığorta fəaliyyəti 11,8 21,0
30,1 25,0
23,8 Daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar 5,4 8,7
15,1 18,8
19 Peşə, elmi və texniki fəaliyyət 37,6 43,4
57,0 55,3
52 İnzibati və yardımçı xidmətlərin göstərilməsi 9,2 20,9 24,7
24,7 27,4
Dövlət idarəetməsi və müdafiə; sosial təminat 48,2 52,4
101,4 107,7
108,6 Təhsil
326,7 345,3
338,4 337,0
333,3 Əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi 128,8
137,5 133,7
133,2 131,4
İstirahət, əyləncə və incəsənət sahəsində fəaliyyət 49,9 53,7
56,7 56,2
54,3 Digər sahələrdə xidmətlərin göstərilməsi 10,1 14,1
16,9 16,8
16,3 Bazar münasib ətləri şəraitində xüsusi mülkiyyətin inkişaf etməsi əhaliyə məşğulluqda s ərbəstlik imkanları yaratmışdır ki, bu da öz növbəsində sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişaf etməsinə v ə əhalinin özünün məşğulluğunu təmin etməsinə şərait yaratmışdır [10, səh. 147-148]. Araşdırılan dövrd ə iqtisadi məşğul əhalinin müəyyən bir qismi muzdla işləyənlərdən, digər bir qismi isə fiziki şəxs qismində və ya hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olanlardan ibarət olmuşdur. 2005-ci ildə iqtisadiyyatda məşğul olanların ümumi sayından muzdla işləyənlər 31,9% t əşkil etmişdir. Bu dövrdə muzdla işləyənlərin iqtisadi fəaliyyət növləri üzrə bölgüsünə diqqət yetirs ək, muzdla işləyənlər arasında ən böyük xüsusi çəkiyə təhsil üzrə çalışanlar malik olmuşdur. Bu f əaliyyət növü üzrə muzdla işləyənlər bütövlükdə muzdlu işləyənlərin 25,2%-ni təşkil etmişdir. Baxılan dövrdə “Ticarət, nəqliyyat vasitələrinin təmiri” fəaliyyət növü üzrə muzdla işləyənlərin sayı ümumi muzdla məşğul olanların sayında 19,3% təşkil etmişdir. Ümumilikdə 2005- ci ildə üç fəaliyyət növü üzrə məşğul olanlar: “təhsil”, “ticarət və nəqliyyat vasitələrinin təmiri” və “əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi” bütün muzdla işləyənlərin yarıdan çoxunu, yəni 54,4%-ni təşkil etmişlər. 2005-ci ill ə müqayisədə 2016-cı ildə iqtisadiyyatda muzdla işləyənlərin sayı nisbi ifadədə 16,8%, mütl əq ifadədə isə 217,2 min nəfər artmışdır. 2005-ci ildə olduğu kimi 2016-cı ildə də iqtisadiyyatda muzdla işləyənlərin əsas hissəsi, yəni 50,4%-i və ya 762 min nəfəri “təhsil”, “ticarət və nəqliyyat vasitələrinin təmiri” və “əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi” fəaliyyət növləri üzrə məşğul olanlardan ibarətdir. 2005-ci illə müqayisədə 2016-cı ildə “Ticarət, nəqliyyat vasitələrinin təmiri” fəaliyyət növü üzrə məşğul olanların xüsusi çəkisi eyni qalmış, lakin onların ümumi sayında 16,6% artım müşahidə olunmuşdur. Turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə fəaliyyət növü üzrə muzdla məşğul olanların sayı 2005-ci illə müqayisədə 1,7 dəfə artmış və onların xüsusi çəkisində 0,5 faiz bəndi qədər artım müşahidə olunmuşdur. Muzdla işləyənlər arasında ən böyük artım “Daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar” fəaliyyət növü üzrə qeydə alınmışdır. Bu fəaliyyət növü üzrə muzdla məşğul olanların sayı 2016-cı ildə 2005-ci illə müqayisədə 3,5 dəfə artmışdır. Müqayisə olunan dövrdə “Maliyyə və sığorta fəaliyyəti”, “İnzibati və yardımçı xidmətlərin göstərilməsi”, “Dövlət idarəetməsi və müdafiə, sosial təminat” kimi iqtisadi fəaliyyət növləri üzrə muzdla məşğul olanların sayında iki dəfədən çox artım müşahidə olunmuşdur. Ümumdünya maliyyə böhranı və neft qiymətlərinin enməsi nəticəsində “Mədənçıxarma sənayesi” və “Emal sənayesi” fəaliyyət növləri üzrə muzdla işləyənlərin sayında və onların xüsusi çəkilərində müvafiq müqayisədə azalma qeydə alınmışdır. 5
Şəkil 1. 2016-cı ildə muzdla işləyənlərin fəaliyyət növləri üzrə bölgüsü (%-lə) Əhalinin səmərəli məşğulluğunun təmin edilməsi, onun həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi və yoxsulluğun ləğv edilməsi Azərbaycan hökuməti tərəfindən həmişə diqqət mərkəzində saxlanılan prioritet məsələlərdəndir [4, səh. 35-36]. İnkişaf etmiş cəmiyyətin qurulması və əhalinin maddi rifah halının yüksəldilməsi baxımından makroiqtisadi səviyyədə üç problemin
paralel olaraq optimal tənzimlənməsi zərurət kəsb edir. Bu problemlər Ümumi Daxili Məhsulun real həcminin artırılması zəminində işsizliyin beynəlxalq təcrübədə qəbul edilmiş təbii səviyyəsinə (5-6%) və inflyasiyanın birrəqəmli (0-9%) diapozonda saxlanmasına nail olmaqdan ibarətdir. Belə bir iqtisadi mühitin formalaşması hökumət qarşısında ciddi vəzifələr qoymaqla optimal tənzimlənmə tədbirlərinin həyata keçirilməsini tələb edir. 2003-cü ildən başlayaraq Azərbaycanda sürətli iqtisadi artım tempi müşahidə olunmağa başlanmışdır. Neft layihələrinin işə düşməsi fonunda dünya neft qiymətlərinin yüksəlməsi ölkəmizə enerji daşıyıcılarının ixracından külli-miqdarda valyuta vəsaitlərinin daxil olmasına şərait yaratmışdır. Neft sektorunun sürətli inkişafı iqtisadiyyatın digər sahə və sektorl arının inkişafına müsbət təkan vermişdir. Yüklə 297,13 Kb. Dostları ilə paylaş:
|