33
33
uning sig‗imi bilan aniqlanadi. Odatda p
-n o‗tishning ikkita asosiy sig‗imi hisobga
olinadi: diffuziya va to‗siq (barer).
To‗g‗ri ulangan p
-n o‗tishda qo‗shni sohalarga asosiy bo‗lmagan zaryad
tashuvchilar injeksiyalanadi. Natijada p
-n o‗tishning yupqa chegaralarida qiymati
jihatidan teng lekin qarama-qarshi ishoraga ega bo‗lgan qo‗shimcha asosiy
bo‗lmagan zaryad tashuvchilar
Q
DIF
yuzaga keladilar. Kuchlanish o‗zgarsa
injeksiyalanayotgan zaryad tashuchilar soni, demak zaryad ham o‗zgaradi.
Berilayotgan kuchlanish ta‘siridagi bunday o‗zgarish, kondensator qoplamalaridagi
zaryad o‗zgarishiga aynan o‗xshaydi. Bazaga asosiy bo‗lmagan zaryad
tashuvchilar diffuziya hisobiga tushganliklari sababli, bu sig‗im
diffuziya sig‘imi
deb ataladi va quyidagi ifodadan aniqlanadi
kT
qI
C
ДФ
. (2.8)
(2.8) ifodadan ko‗rinib turibdiki, p
-n o‗tishdan oqib o‗tayotgan tok va
bazadagi zaryad tashuvchilarning yashash vaqti
qancha katta bo‗lsa, diffuziya
sig‗imi ham shuncha katta bo‗ladi
Ikki elektr qatlamga ega bo‗lgan elektron – kovak o‗tish zaryadlangan
kodensatorga o‗xshaydi. O‗tish sig‗imi o‗tish yuzasi
S, uning kengligi va dielektrik
doimiysi
bilan aniqlanadi. O‗tish sig‗imi
to‘siq sig‘imi deb ataladi va quyidagi
ifodadan aniqlanadi
Na
Nd
U
qNd
S
C
K
T
1
2
0
0
. (2.9)
O‗tishga kuchlanish berilsa, bu vaqtda o‗tish kengligi o‗zgarganligi sababli,
sig‗im ham o‗zgaradi. Sig‗imning berilayotgan kuchlanish
U qiymatiga bog‗liqligi
quyidagicha
U
U
U
C
C
K
K
Б
Б
0
. (2.10)
To‗g‗ri ulangan o‗tishda musbat ishorasi, teskari ulanganda esa manfiy
ishora olinadi.
S
B
berilayotgan kuchlanishga bog‗liqligi sababli p
-n o‗tishni
o‗zgaruvchan sig‗imli kondensator sifatida qo‗llash mumkin.
To‗g‗ri kuchlanish berilganda diffuziya sig‗imi to‗siq sig‗imidan ancha katta
bo‗ladi, teskari kuchlanishda esa teskari. Shuning uchun to‗g‗ri kuchlanish
berilganda p
-n o‗tish inersiyasi diffuziya sig‗imi bilan, teskari ulanganda esa to‗siq
sig‗imi bilan aniqlanadi.
Dostları ilə paylaş: