Mavzuning maqsadi

Fermentlarning  xususiyatlari:  mikrob  hujayrasida  o‘tadigan  jarayonlar 

fermentlarning  aktivligiga  bog‘liqdir.  Fermentlar  suv,  tuz,  kislota  va  ishqor 

eritmalarida  eriydi.  Ular  oqsil  kompleksi,  kristallsimon  va  eritmaning  tubiga 

tushadi. Fermektlar ikki gruppaga bo‘linadi: 

1. Bir komponentli — faqat oqsildan iborat. 

2. Ikki komponentli — oqsil tashuvchi, prostetik yoki aktiv gruppadan iborat. 

Oqsil tashuvchi apoferment va aktiv gruppasi koferment (koenzima) nomini olgan. 

Alohida  oqsil  tashuvchi  va  prostetik  gruppalari  fermentning  xususiyatlariga  ega 

emas, ammo birlashganda fermentlarning xususiyatlariga egadir. 

Fermenglarning umumiy xususiyatlari: 1) spesifikligi (maxsus ta’sir etishligi). 

Fermentlar 

faqat 

maxsus 

ximiyaviy 

birlashmalarga 

yoki 

ximiyaviy 

birdashmalarning  gruppalariga  ta’sir  etadi.  Masalan,  laktaza  fermenti  fakat  sut 

shakarini (laktozani), ureaza esa mochevinani parchalaydi va hokazo. 

2) fermentlarning  katalitik  aktivligi  kam  miqdorda  bo‘ladi.  Masalan,  1  g 

---

amilaza 1 t kraxmalni parchalashi mumkin. 1 g ximozin esa 12 t sutni ivitadi. 

3) termolobilligi — fermentlar isitishda tezda parchalanadi. Masalan, 50 — 60 

daraja  issiqda  fermentlar  o‘zining  aktivligini  pasaytiradi.  80  darajada  esa 

aktivligini yo‘qotadi, 100 darajada esa to‘la parchalanadi. Fermentlarning aktivligi 

30  —  50  darajada  yaxshi  o‘tadi,  hayvonlardagi  fermentlar  esa  37  —  40  darajada 

aktiv bo‘ladi. 

4) ta’siri  ma’lum  rN  muxitda  o‘tadi.  Masalan,  pepsin  rNning  1,5  —  2,5, 

tripsin  —  7,8  —  8,  7,  katalaza  va  ureazalar  esa  rNning  7-muhitida  yaxshi  ta’sir 

etadi. 

5) reaksiyalarning  oxiri  o‘zgarmaydi  va  hosil  bo‘lgan  mahsulotlarning 

tarkibiga kirmaydi.